Τουλάχιστον τρεις ώρες προπόνησης ημερησίως, επί καθημερινής βάσεως, με πρόγραμμα που μπορεί να ξεπεράσει σε διάρκεια ακόμη και τα... πενήντα χρόνια. Μια προετοιμασία που θα κούραζε ακόμη και τους πιο σκληραγωγημένους πρωταθλητές της υφηλίου...
Η εκπαίδευση των δελφινιών που ζουν σε θαλάσσια πάρκα αποδεικνύει πως τα συμπαθή θηλαστικά συγκαταλέγονται στα πιο εργατικά και συνεργάσιμα ζώα παρά την παιχνιδιάρικη φύση τους.
Μέσω της διαδικασίας εκμάθησης συμπεριφορών τα δελφίνια αναπτύσσουν μια ιδιαίτερη σχέση με τους δασκάλους τους, η οποία έχει, άλλωστε, υμνηθεί πολλές φορές και με γλαφυρό τρόπο από την εποχή της αρχαίας Ελλάδας.
«Πρόκειται για μια σχέση βαθιά συναισθηματική», εξηγεί η Ιφιγένεια Σκόρδα, η οποία εργάζεται ως εκπαιδεύτρια στο Δελφινάριο του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου που εγκαινίασε πριν από λίγες ημέρες τη λειτουργία του.
«Η εμπιστοσύνη χτίζεται μέρα με τη μέρα, όμως η μεγάλη διαφορά ενός εκπαιδευτικού κέντρου και ενός τσίρκου είναι ότι στο δεύτερο τα δελφίνια μαθαίνουν με την τιμωρία, ενώ εδώ εκπαιδεύονται σε συνέχεια φυσικών τους συμπεριφορών με την επιβράβευση. Ακόμη και στην εκπαίδευση των δελφινιών ακολουθούμε θεωρίες ψυχολογίας με πρωτεύουσα τη συντελεστική θεωρία μάθησης του Skinner».
Η ίδια εξηγεί ότι τα δελφίνια είναι σε θέση να αναγνωρίζουν διά της όρασης οικεία πρόσωπα και να δείχνουν την ψυχική τους διάθεση.
«Η ημερήσια εκπαίδευση διακρίνεται σε τουλάχιστον τέσσερις ενότητες, με την καθεμία να διαρκεί 45 λεπτά», λέει η Ιφιγένεια. «Η ημέρα ξεκινά με το καθημερινό τσεκ απ. Με το που αρχίζει να εκπαιδεύεται ένα δελφίνι, το πρώτο που μαθαίνει είναι η ιατρική εξέταση. Μαθαίνει δηλαδή να δίνει την ουρά του στον εκπαιδευτή, να γυρίζει την κοιλιά, να ανοίγει το στόμα ή ακόμη και να δέχεται πιο πολύπλοκες εξετάσεις, όπως η γαστροσκόπηση. Επειτα το δελφίνι κολυμπά και παίζει στο νερό μαζί με τον εκπαιδευτή του για να εξοικειωθεί με τη συμπεριφορά του ανθρώπινου σώματος. Οι υπόλοιπες ενότητες εκπαίδευσης εξαρτώνται από το τι ζητούμε εμείς από το δελφίνι και από τι ανάγκες έχει αυτό. Μια απλή συμπεριφορά μπορεί να μαθευτεί σε μία ημέρα, ενώ κάτι πολυπλοκότερο μπορεί να μαθευτεί σε έναν μήνα και ανάλογα με τις προηγούμενες γνώσεις του δελφινιού».
Η ζωή του εκπαιδευτή, όσο γοητευτική και ξένοιαστη κι αν φαντάζει, κρύβει και δυσκολίες. Η Ιφιγένεια έχει σπουδάσει θαλάσσιες επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και παρακολούθησε μεταπτυχιακό στη βιολογική ωκεανογραφία, ενώ μεταξύ άλλων έχει αποκομίσει επαγγελματική εμπειρία σε πάρκο δελφινιών στις Βερμούδες. «Ισως κάποιοι δεν σκέφτονται ότι όλο τον χρόνο εργαζόμαστε καθημερινά σε ανοιχτό περιβάλλον, ακόμη και τον χειμώνα μπαινοβγαίνουμε διαρκώς στο νερό, ενώ πιάνουμε συνέχεια νεκρά ψάρια για να ταΐσουμε τα δελφίνια», λέει η ίδια. «Για εμένα πάντως», ξεκαθαρίζει, «πρόκειται για την ωραιότερη δουλειά του κόσμου...».
Θηλαστικό με νόηση
Ενα ζώο που αποδεικνύει ότι η νόηση δεν αποτελεί αποκλειστικά ανθρώπινο προσόν είναι το δελφίνι. Μεταξύ άλλων τα δελφίνια:
Μπορούν να συνδυάζουν αντικείμενα, να αναγνωρίζουν, να ταξινομούν.
Εχουν μιμητικές ικανότητες. Ο εγκέφαλός τους διαθέτει περισσότερους νευρώνες, διπλάσιες και πιο πολυσύνθετες έλικες από τον ανθρώπινο εγκέφαλο.
Είναι πολύ κοινωνικά.
Βοηθούν τα άρρωστα ή τραυματισμένα μέλη της ομάδας να κρατηθούν στην επιφάνεια.
Συγκίνηση με δελφίνι στην Ιταλία
Θρήνησε τον χαμό της εκπαιδεύτριάς του
Τη συγκίνηση εκατομμυρίων ανθρώπων σε ολόκληρο τον κόσμο είχε προκαλέσει τον Φεβρουάριο του 2007 ένα δελφίνι με το όνομα Μέρι Τζι.
Το σπάνιο γκριζοδέλφινο, βρέφος ακόμη, είχε χαθεί με τη μητέρα του στο λιμάνι της Ανγκόνα με αποτέλεσμα να εξοκείλει στις ακτές της Ιταλίας.
Η μητέρα του δεν κατόρθωσε να επιζήσει, όμως το μικρό διεσώθη και μεταφέρθηκε στο δελφινάριο Ριτσιόνε.
Η εκπαιδεύτρια Ταμάρα Μόντι περιποιήθηκε τη μικρή Μέρι Τζι, ταΐζοντάς την με μπιμπερό, χαϊδεύοντάς την και μαθαίνοντάς της κολύμπι. Η σχέση που αναπτύχθηκε μεταξύ του δελφινιού και της εκπαιδεύτριας ήταν τόσο έντονη, ώστε δύο χρόνια μετά, όταν η 37χρονη Ταμάρα Μόντι δολοφονήθηκε, το μικρό δελφίνι έπεσε σε βαθιά κατάθλιψη και κινδύνευσε σοβαρά να πεθάνει.
Η Μέρι Τζι σταμάτησε να τρώει τα γεύματά της από καλαμάρια και γάλα και μέσα σε δύο εβδομάδες έχασε 50 κιλά. Οι κτηνίατροι που την παρακολουθούσαν ήταν βέβαιοι ότι το δελφίνι πενθούσε για τον χαμό της εκπαιδεύτριάς του με βαθιά οδύνη...
Αττικό Πάρκο
Εκπαιδεύουν τέσσερα νεαρά δελφίνια
Η Ιφιγένεια και οι συνάδελφοί της εκπαιδεύουν αυτή την εποχή την Κάλια, τη Χλόη, τον Ερμή και τον Ιάσονα, τα τέσσερα νεαρά δελφίνια που απέκτησε πρόσφατα το Αττικό Ζωολογικό Πάρκο στα Σπάτα.
Τα χαριτωμένα δελφίνια, τα οποία γεννήθηκαν στο εθνικό Θαλάσσιο Μουσείο της Λιθουανίας, παρουσιάζουν δεκαπεντάλεπτα εκπαιδευτικά προγράμματα σε μικρούς μαθητές με στόχο την οικολογική ευαισθητοποίησή τους.
Παράλληλα, συμμετέχουν μαζί με το Αττικό Πάρκο σε ερευνητικά προγράμματα πανεπιστημίων της Ελλάδας και του εξωτερικού με θέμα τις θεραπευτικές τους ιδιότητες σε αυτιστικά παιδιά, την αντιμετώπιση της ακουστικής ρύπανσης και την προστασία των δελφινιών από θανάσιμους τραυματισμούς στα αλιευτικά δίχτυα.
Από τι απειλούνται τα δελφίνια
Θαλάσσια ρύπανση.
Πνιγμός από σακούλες ή πλαστικά μπουκάλια. Είτε καταπίνουν το πλαστικό είτε αυτό φράζει τον φυσητήρα τους και πεθαίνουν.
Τυχαία σύλληψή τους σε δίχτυα και πνιγμός.
Αιχμαλωσία τους για δελφινάρια, στρατιωτικά πειράματα κ.ά.
Κατερίνα Ροββά
Φωτό: Βασίλης Ζησόπουλος
Έθνος
