«Ακόμη είμαστε στην αρχή του δρόμου… Κι εσύ είσαι εκεί, με όλη σου τη μεγαλοπρέπεια. Υπάρχεις… Είσαι το φως για μένα… Θα είμαι στο πλάι σου. Θα προσπαθήσω να σε καταλάβω περισσότερο και να σε αφουγκράζομαι. Δεν θα σταματήσω να δουλεύω για σένα. Και θα ζήσω την απόλαυση του να σε γνωρίζω και να σε ανακαλύπτω, διατηρώντας πάντα τον ενθουσιασμό της πρώτης φοράς. Σ΄ ευχαριστώ».
Αυτά είναι τα λόγια που έγραψε ο Τούρκος σκηνοθέτης, Γκιοκσέλ Γκιουλένσοϊ, όχι για μια γυναίκα, αλλά για το λαμπρότερο μνημείο του Βυζαντίου, την Αγιά Σοφιά της Κωνσταντινούπολης. Οι μύθοι και οι εικασίες για την Αγία Σοφία ώθησαν τον Γκιουλένσοϊ να ασχοληθεί με το μνημείο.
«Ήθελα να δω αυτά που δεν φαίνονται, να δω όχι αυτά που είναι πάνω από τη γη και τα βλέπουν όλοι, αλλά αυτά που είναι από κάτω και που δεν έχουν ακόμη ανακαλυφθεί. Ήθελα να μάθω, αν είναι αλήθεια οι μύθοι που διάβασα στα βιβλία και οι εικασίες για τα υπόγεια της Αγιά Σοφιάς. Άρχισα σιγά-σιγά να 'ανακαλύπτω' το μνημείο και καρπός αυτής μου της προσπάθειας ήταν το πρώτο μου ντοκιμαντέρ, με τίτλο ''Αγία Σοφία'' ,που είχε ως θέμα το μνημείο και τους μύθους σχετικά με αυτό. Το έργο μου είχε απήχηση τόσο στην Τουρκία όσο και στο εξωτερικό και η αναγνώριση αυτής της αγάπης μου ήταν τα βραβεία που πήρα», αναφέρει σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Το έργο αυτό βραβεύτηκε το 1994 με το 2ο Βραβείο Καλύτερου Ντοκιμαντέρ στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Άγκυρας, το 1995 με το Βραβείο Καλύτερου Ντοκιμαντέρ στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Τάμπερε και τιμήθηκε με Εύφημη Μνεία στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Σαν Σεμπαστιάν, το 1996.
«Όμως, ο έρωτάς μου για την Αγιά Σοφιά γεννήθηκε το 1998. Ήξερα ότι θα ήταν μια μακροχρόνια σχέση. Πρώτα έπρεπε να τη δω με τα ίδια μου τα μάτια, να τη γνωρίσω και το πιο σημαντικό να την ανακαλύψω. Κι αυτό έκανα. Το 2000 ολοκλήρωσα το δεύτερο μου ντοκιμαντέρ με τίτλο ''Η Αγία Σοφία και οι κινστέρνες της''. Οι κινστέρνες είναι τα υπόγεια οικοδομήματα, που σε παλαιότερες εποχές χρησιμοποιούνταν για την αποθήκευση νερού. Με το πέρασμα του χρόνου, η αγάπη μετατράπηκε σε πάθος που με κυριαρχεί εδώ και 11 χρόνια», προσθέτει ο Γκιουλένσοϊ.
Ξεκινώντας από τις εικασίες που θέλουν την Αγιά Σοφιά να συνδέεται μέσω υπόγειων στοών με την παρακείμενη Βασιλική Κινστέρνα, με το συγκρότημα του Μεγάλου Παλατιού, τον Ιππόδρομο και ακόμη και με τα Πριγκιπόνησα, ο Τούρκος σκηνοθέτης θέλησε να εξερευνήσει τα «βάθη» του μνημείου. «Έκανα ένα νέο ξεκίνημα.
Όμως αυτή τη φορά έπρεπε να κατεβώ σε ''βάθος'', να μάθω και να βγάλω στην επιφάνεια αυτά, για τα οποία οι γνώσεις ήταν ελλιπείς. Στο δάπεδο του κυρίως ναού υπάρχουν πλάκες, από τις οποίες οι μισές κάλυπταν κινστέρνες και οι μισές σήραγγες νερού. Πήρα άδεια από το Υπουργείο Πολιτισμού και ξεκίνησα την εξερεύνηση για να δω τι υπάρχει στις σήραγγες κάτω από αυτές τις πλάκες. Διαπίστωσα ότι, ο ναός δεν συνδεόταν ούτε με τη Βασιλική Κινστέρνα, ούτε με το Μέγα Παλάτιο, ούτε με τα Πριγκιπόνησα. Στις σημειώσεις ενός Ρώσου περιηγητή του 13ου αιώνα είχα διαβάσει ότι, στον αύλειο χώρο της Αγιά Σοφιάς είχε ενταφιαστεί ο Άγιος Άντιγονος, που ήταν παιδί. Μέσα στις σήραγγες βρέθηκε ο σκελετός ενός παιδιού που μπορεί και να ανήκει στον Άγιο. Αυτό, όμως, θα πρέπει να το διερευνήσουν οι αρχαιολόγοι και οι άλλοι ειδικοί. Εντοπίστηκαν ακόμη 'δωμάτια', στα οποία ήταν θαμμένοι ιερείς.
Στις κινστέρνες βρέθηκαν παγούρια, τα οποία χρονολογούνται στο 1917 και πιθανόν ανήκαν σε Άγγλους στρατιώτες, που ήθελαν να πάρουν αγιασμένο νερό. Συνάντησα ομορφιές που με θάμπωσαν. Είδα μέρη που δεν τα είδαν ούτε βασιλείς, άκουσα τη φωνή της ιστορίας και έγινα μάρτυρας της. Δεν θα μπορούσα να είμαι εγωιστής απέναντι σε αυτή την ομορφιά. Θέλησα να την μοιραστώ με όλους όσοι θαυμάζουν την Αγία Σοφία, θέλησα να δουν όλοι τις άγνωστες πλευρές της, που είναι κρυμμένες κάτω από τη γη. Γι' αυτό και φρόντισα να καταγράψουν οι κάμερες όλα όσα είδα», συνεχίζει ο Γκιουλένσοϊ. Καρπός όλης αυτής της έρευνας θα είναι το τρίτο ντοκιμαντέρ του, που αναφέρεται στο μνημείο και έχει τίτλο: «Στα βάθη της Αγιά Σοφιάς». Συμπαραστάτες και συμβούλους του είχε τους αναπληρωτές καθηγητές βυζαντινής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης, Ιχσάν Τουνάι και Χαλούκ Τσετίνκαγια. «Χρειάστηκαν εργασίες 11 χρόνων για να γίνει αυτό το ντοκιμαντέρ, που τώρα είναι στο στάδιο του μοντάζ, αλλά απαιτούνται γύρω στις 40.000 ευρώ για ολοκληρωθεί. Δεν υπάρχουν σπόνσορες, δεν υπάρχει χρηματοδότηση από πουθενά. Μέχρι στιγμής έχω διαθέσει 65.000 ευρώ για τα γυρίσματα και αναγκάστηκα να εργαστώ στο εξωτερικό για να συγκεντρώσω αυτό το ποσό. Ξέρω ότι, όταν ολοκληρωθεί το έργο, πολλοί θα με ζηλέψουν, γιατί είδα άγνωστες πλευρές του μνημείου. Ας είναι, ας με ζηλέψουν.
Η Αγιά Σοφιά θα είναι πάντα η αγαπημένη μου και θα κάνω και άλλα ντοκιμαντέρ γι' αυτήν.
Το επόμενο σχέδιό μου είναι να κάνω ένα ντοκιμαντέρ για τους χριστιανούς ιερείς που είναι θαμμένοι στην Αγιά Σοφιά», καταλήγει ο Τούρκος σκηνοθέτης.
Κείμενο: Α. Φωτοπούλου
ANA-MPA.GR
ANA-MPA.GR
