Εκθέματα από 30 μουσεία και συλλογές της Ελλάδας και του εξωτερικούΓράφει η ΤΑΤΙΑΝΑ ΡΟΚΟΥ
Η «εικόνα» της αρχιτεκτονικής στη βυζαντινή τέχνη, η πρόσληψη και απόδοση του αρχιτεκτονικού χώρου, πραγματικού και συμβολικού, αποκαλύπτεται στη διεθνή έκθεση «Η Αρχιτεκτονική ως Εικόνα. Πρόσληψη και αναπαράσταση της αρχιτεκτονικής στη βυζαντινή τέχνη», που παρουσιάζεται στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού της Θεσσαλονίκης από τις 6 Νοεμβρίου 2009 ως τις 31 Ιανουαρίου 2010. Η έκθεση, η οποία αποτελεί το επιστέγασμα πολυετούς ερευνητικού προγράμματος του Ευρωπαϊκού Κέντρου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων, σε συνεργασία με το Τμήμα Τέχνης και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Princeton, εξερευνά το νόημα και την πρόσληψη του αρχιτεκτονικού χώρου στη βυζαντινή τέχνη και την απόδοση των αναπαραστάσεών του από τους Βυζαντινούς.
Τριάντα από τα πιο γνωστά μουσεία και συλλογές της Ελλάδας και του εξωτερικού, μεταξύ των οποίων το Μουσείο Μπενάκη, το Θησαυροφυλάκιο του Αγίου Μάρκου (Βενετία), το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης (Νέα Υόρκη) και το Ερμιτάζ (Αγία Πετρούπολη), δανείζουν στην έκθεση εικόνες, χειρόγραφα, αντικείμενα μικροτεχνίας και προπλάσματα κτηρίων και ναών.
Από την Πινακοθήκη Τρετιάκοφ και το Κρατικό Ιστορικό Μουσείο της Μόσχας μέχρι το Θησαυροφυλάκιο του Αγίου Μάρκου στη Βενετία και από τη Συλλογή Christian Schmidt στο Μόναχο μέχρι το Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστώνης και το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης στη Νέα Υόρκη, μια πληθώρα εκθεμάτων προσφέρουν μια νέα διεισδυτική ματιά στη βυζαντινή τέχνη μέσα από τις αναπαραστάσεις της αρχιτεκτονικής.
Σε συνδυασμό με επεξηγηματικά κείμενα και οπτικό υλικό, τα εκθέματα θα αποκαλύψουν με νέους τρόπους στους επισκέπτες την πνευματικότητα που διαπνέει τη βυζαντινή αρχιτεκτονική, τη γεμάτη νοήματα διάσταση του χώρου -και ιδιαίτερα του βυζαντινού ναού, που αντανακλά συμβολισμούς, όπως η ουράνια ιεραρχία και η σχέση του ανθρώπου με το θείο, τις δισδιάστατες απεικονίσεις του πραγματικού και την έμφαση στο φαντασιακό, καθώς και τη συνάντηση αυτών των εννοιών με τις προσεγγίσεις των αρχών της Αναγέννησης, διατρέχοντας πολλούς αιώνες τέχνης.
Σε συνδυασμό με επεξηγηματικά κείμενα και οπτικό υλικό, τα εκθέματα θα αποκαλύψουν με νέους τρόπους στους επισκέπτες την πνευματικότητα που διαπνέει τη βυζαντινή αρχιτεκτονική, τη γεμάτη νοήματα διάσταση του χώρου -και ιδιαίτερα του βυζαντινού ναού, που αντανακλά συμβολισμούς, όπως η ουράνια ιεραρχία και η σχέση του ανθρώπου με το θείο, τις δισδιάστατες απεικονίσεις του πραγματικού και την έμφαση στο φαντασιακό, καθώς και τη συνάντηση αυτών των εννοιών με τις προσεγγίσεις των αρχών της Αναγέννησης, διατρέχοντας πολλούς αιώνες τέχνης.
Μετά την ολοκλήρωσή της στη Θεσσαλονίκη, η έκθεση θα παρουσιαστεί στο Μουσείο Τέχνης του Πανεπιστημίου του Princeton.
Η πνευματικότητα στη βυζαντινή αρχιτεκτονικήΕπιστέγασμα πολυετούς ερευνητικού προγράμματος του Ευρωπαϊκού Κέντρου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων και του Τμήματος Τέχνης και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Princeton είναι η πρώτη έκθεση παγκοσμίως που εξετάζει το συγκεκριμένο θέμα. Επιχειρώντας να φέρει το σύγχρονο θεατή πιο κοντά στο πνεύμα και τις τάσεις των καλλιτεχνών και των κτητόρων των έργων τέχνης που παρουσιάζονται, η έκθεση εξερευνά ζητήματα όπως η πνευματικότητα που διαπνέει τη βυζαντινή αρχιτεκτονική και η γεμάτη νοήματα διάσταση του χώρου, οι δισδιάστατες απεικονίσεις του πραγματικού και ο ρόλος του φαντασιακού, συμβολισμοί όπως η ουράνια ιεραρχία και η σχέση του ανθρώπου με το υπερβατικό και με το Θεό, η αναπαράσταση της Ιερουσαλήμ ως τόπου που συνδέει γη και ουρανό.
Μέσα από την έκθεση διαφαίνεται η διαχρονικότητα χαρακτηριστικών στοιχείων στον τρόπο σύλληψης και απεικόνισης της αρχιτεκτονικής στη βυζαντινή τέχνη, αλλά και η διαφορετική οπτική σε σχέση με την τέχνη της Δύσης και τις προσεγγίσεις των αρχών της Αναγέννησης.
Την έκθεση συνοδεύει επιστημονικός κατάλογος, όπου περιλαμβάνονται τέσσερα εισαγωγικά δοκίμια και ο κατάλογος των εκθεμάτων της έκθεσης, βιβλιογραφία και ευρετήριο. Πρόκειται για μια έκδοση που απευθύνεται τόσο στον επιστήμονα όσο και στον ενδιαφερόμενο αναγνώστη, προσφέροντας ένα πανόραμα αρχιτεκτονικών απεικονίσεων στη βυζαντινή τέχνη.
Το ερευνητικό πρόγραμμαΤο ερευνητικό πρόγραμμα με τίτλο εργασίας «Η αρχιτεκτονική ως θέμα στη βυζαντινή τέχνη» φιλοδοξεί να ανοίξει νέες κατευθύνσεις στην έρευνα της βυζαντινής τέχνης. Στόχος του προγράμματος ήταν η κατανόηση της σημασίας της αρχιτεκτονικής απεικόνισης στο πλαίσιο της βυζαντινής τέχνης, με κύριους άξονες την έρευνα, την πραγματοποίηση έκθεσης αρχικά στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού και κατόπιν στο Μουσείο Τέχνης του Πανεπιστημίου του Princeton, την έκδοση επιστημονικού καταλόγου, καθώς και τη διοργάνωση συνεδρίου.Στο πλαίσιο αυτό διερευνήθηκαν τόσο τα μορφολογικά χαρακτηριστικά των αρχιτεκτονημάτων όσο και η έννοια του χώρου, λαμβάνοντας υπόψη το συμβολισμό του βυζαντινού ναού ως αντανάκλαση της ουράνιας τάξης και ιεραρχίας, αλλά και άλλες διαστάσεις που χαρακτηρίζουν γενικότερα την αρχιτεκτονική. Μια άλλη πλευρά της έρευνας κάλυψε τον συμβολισμό στην απεικόνιση του «πραγματικού», του «φανταστικού» και του «πνευματικού».
Το πεδίο της έρευνας του προγράμματος περιέλαβε ψηφιδωτά, τοιχογραφίες, εικόνες, εικονογραφημένα χειρόγραφα, χαρακτικά, λίθινα ανάγλυφα και μεταλλικά αντικείμενα, ελεφαντοστέινα, κεραμικά και νομίσματα, καθώς και τρισδιάστατα αντικείμενα, όπως προπλάσματα εκκλησιών, λειτουργικά σκεύη και λειψανοθήκες με τη μορφή αρχιτεκτονικών κατασκευών.
Το πεδίο της έρευνας του προγράμματος περιέλαβε ψηφιδωτά, τοιχογραφίες, εικόνες, εικονογραφημένα χειρόγραφα, χαρακτικά, λίθινα ανάγλυφα και μεταλλικά αντικείμενα, ελεφαντοστέινα, κεραμικά και νομίσματα, καθώς και τρισδιάστατα αντικείμενα, όπως προπλάσματα εκκλησιών, λειτουργικά σκεύη και λειψανοθήκες με τη μορφή αρχιτεκτονικών κατασκευών.
Μετά από ενδελεχή έρευνα, επιλέχθηκαν και καταγράφηκαν εκατοντάδες αναπαραστάσεις.
Με την παρουσίαση της έκθεσης «Η Αρχιτεκτονική ως Εικόνα.
Πρόσληψη και αναπαράσταση της αρχιτεκτονικής στη βυζαντινή τέχνη» στο ευρύτερο κοινό, στην Ευρώπη και την Αμερική, στόχος αυτού του πρωτότυπου διεθνούς εγχειρήματος είναι η συμβολή στην καλύτερη κατανόηση της κληρονομιάς του βυζαντινού πολιτισμού, η ανταλλαγή νέων ιδεών και η ενθάρρυνση του περαιτέρω διαλόγου.
Πρόσληψη και αναπαράσταση της αρχιτεκτονικής στη βυζαντινή τέχνη» στο ευρύτερο κοινό, στην Ευρώπη και την Αμερική, στόχος αυτού του πρωτότυπου διεθνούς εγχειρήματος είναι η συμβολή στην καλύτερη κατανόηση της κληρονομιάς του βυζαντινού πολιτισμού, η ανταλλαγή νέων ιδεών και η ενθάρρυνση του περαιτέρω διαλόγου.
naftemporiki.gr
