| Πώς η παρέμβαση των Αμερικανών απέτρεψε τον πόλεμο Ελλάδας - Τουρκίας, οι ελληνικές αδυναμίες και οι λεπτομέρειες της απεμπλοκής | «E» 10/10/2009 |
Σημαντικά ντοκουμέντα από απόρρητα έγγραφα και τηλεγραφήματα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και άλλων αμερικανικών υπηρεσιών που φωτίζουν άγνωστες πτυχές της κρίσης των Ιμίων αποκαλύπτει το βιβλίο των δημοσιογράφων Α. Ελλις και Μ. Ιγνατίου «Ιμια: τα Απόρρητα Τηλεγραφήματα των Αμερικανών» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Λιβάνη.
Από τα αμερικανικά έγγραφα αποκαλύπτονται πτυχές της αμερικανικής διπλωματικής παρέμβασης που απέτρεψε τον πόλεμο μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας, αναδεικνύονται οι αδυναμίες που έδειξε το ελληνικό πολιτικό και στρατιωτικό σύστημα για τον χειρισμό τέτοιου μεγέθους κρίσεων, αλλά και οι λεπτομέρειες της περίφημης συμφωνίας απεμπλοκής από τα Ιμια και επιστροφής στο status quo ante.
Παραθέτουμε ορισμένα ενδεικτικά αποσπάσματα από το βιβλίο:
Ο Τάλμποτ εγκαλεί τον Σημίτη και θεωρεί κερδισμένη την Τουρκία
«Μετά το τέλος των κρίσεων, οι αξιωματούχοι του Στέιτ Ντιπάρτμεντ συνηθίζουν να συντάσσουν ένα κείμενο με το οποίο αποτιμάται η αμερικανική προσπάθεια και το οποίο χαρακτηρίζεται άκρως απόρρητο. Στην περίπτωση της κρίσης των Ιμίων, το έργο αυτό ανέλαβε ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών, Στρόουμπ Τάλμποτ.
Ο κ. Τάλμποτ θεωρεί ότι το επεισόδιο κατέληξε με κερδισμένη την Τουρκία και την κ. Τσιλέρ ...
... Ο Τάλμποτ εγκαλεί, με καθόλου διπλωματικό τρόπο, τον Ελληνα πρωθυπουργό, υποστηρίζοντας ότι «η υπόσχεση του Σημίτη στη Βουλή στις 29 Ιανουαρίου να διατηρήσει τη σημαία στη θέση της αποδείχτηκε ενοχλητικό βάρος, όταν υποχώρησε από τις θέσεις του...».
Το απόρρητο τηλεγράφημα αναφέρει:
Ημερομηνία: 2 Φεβρουαρίου 1996, ώρα 22:27
Από: Υπουργό Εξωτερικών Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Ουάσιγκτον
Προς: Ολες τις ευρωπαϊκές διπλωματικές αποστολές, Προτεραιότητα.
Επίσης: Στη CIA, NSA και DIA, Ουάσιγκτον, στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας (NSC), All PolAds Collective. Και στους: Verschbow, Beers, Tenet και Fried.
Θέμα: Ανάλυση Πληροφοριών και Ερευνας: Ελλάδα / Τουρκία: Αλληλοκατηγορίες αντεγκλήσεις για τα Ιμια
« ... Καθώς ο στόχος της Τουρκίας (προηγούμενο καθεστώς) ήταν πιο περιορισμένος από την απόπειρα τετελεσμένου γεγονότος της Ελλάδας, η πρωθυπουργός Τσιλέρ μπόρεσε να διακηρύξει τη νίκη της ... «.
7. Στην Ελλάδα, η νίκη του Σημίτη στην ψηφοφορία εμπιστοσύνης στις 31 Ιανουαρίου αποκρύπτει την οργή πολλών βουλευτών, ακόμη και στους κόλπους του ΠΑΣΟΚ, σχετικά με τη θεωρούμενη ελληνική ταπείνωση ... «.
« ... Η μεταχείριση της Αμερικής ως αποδιοπομπαίου τράγου δεν θα είναι αρκετή για τους Ελληνες εθνικιστές, οι οποίοι επιθυμούν να επιρρίψουν ευθύνες και εσωτερικά. Ο ad hoc χαρακτήρας των ενεργειών της Ελλάδας στα Ιμια και η κοινοβουλευτική ρητορική που τις υποστήριξε προετοίμασαν την ήττα της Ελλάδας.
Οι ελληνικές δυνάμεις φαίνεται να κατέλαβαν τα Ιμια χωρίς την έγκριση του υπουργού Αμυνας Αρσένη, πόσω μάλλον του Σημίτη, και η επακόλουθη αμυντική πολιτική αποτέλεσε αντικείμενο κακού συντονισμού στο πλαίσιο του υπουργικού συμβουλίου μέχρι τις λιγοστές τελευταίες ώρες. Η υπόσχεση του Σημίτη στη Βουλή στις 29 Ιανουαρίου να διατηρήσει τη σημαία στη θέση της αποδείχτηκε ενοχλητικό βάρος όταν υποχώρησε από τις θέσεις του ... «
« ... Και τα δύο υπουργεία Εξωτερικών φαίνεται να ενδιαφέρονται ιδιαίτερα να συνεργαστούν με τις πρεσβείες στην Αθήνα και την Αγκυρα για την αποτροπή περαιτέρω εντυπωσιασμών από δημοσιογράφους, περιβαλλοντικές ομάδες και καιροσκόπους πολιτικούς στους βράχους των Ιμίων ή οπουδήποτε αλλού. Ομως, ο αριθμός των ακατοίκητων νησίδων κατά μήκος των συνοριακών υδάτων καθιστά το καθήκον αυτό ουσιαστικά αδύνατον να υλοποιηθεί.
Παρότι η Αγκυρα προτείνει τον διάλογο για τη διάθεση των νησίδων του Αιγαίου, η Αθήνα αρνείται τις συνομιλίες, φοβούμενη μήπως υπονομεύσει τις νόμιμες αξιώσεις της και απολέσει περαιτέρω το κύρος της. Οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν στον άχαρο ρόλο του υποκατάστατου των άμεσων, διμερών διπλωματικών συνομιλιών μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας. Ο ρόλος αυτός είναι, παρ’ όλα αυτά, καίριος προκειμένου να μην επαναληφθεί το επεισόδιο των Ιμίων.
Υπογραφή: Τάλμποτ»
Ο Πάγκαλος για το θέμα της σημαίας
«Λίγες ημέρες μετά την κρίση, μιλώντας σε συνεδρίαση της Κ.Ο. του ΠΑΣΟΚ, ο Θεόδωρος Πάγκαλος αναφέρθηκε και στο θέμα της σημαίας:
«Η συμφωνία ως προς το τελευταίο σκέλος είναι η απομάκρυνση των δύο αγημάτων. Μου επαναλαμβάνει (ο Χόλμπρουκ) δύο φορές ότι οι Τούρκοι δεσμεύονται με τρεις λέξεις: όχι πλοία, όχι στρατιώτες, όχι σημαίες επί των νήσων ή στην περιοχή στην άμεση γειτνίαση των νήσων.
Νο boats, no flags, no men on the islands or in the proximity. Αυτό ήταν, μου το επανέλαβε επανειλημμένα, ότι θα εγγυηθεί ότι οι Τούρκοι θα τηρήσουν. Μου υποσχέθηκε ότι οι Τούρκοι θα τηρήσουν αυτή τη συμφωνία όπως την περιγράφω. Αυτό δεν σήμαινε δέσμευση δικιά μας. Και πράγματι, δεν μας εζητήθη από τους Αμερικανούς αφαίρεση σημαίας και δεν τους υποσχεθήκαμε αφαίρεση σημαίας».
Η τηλεφωνική διαπραγμάτευση Κρίστοφερ - Πάγκαλου
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει όμως και ο τρόπος που ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Γ. Κρίστοφερ περιέγραψε σε απόρρητο τηλεγράφημά του το περιεχόμενο της τηλεφωνικής διαπραγμάτευσης που είχε με τον τότε ΥΠΕΞ Θ. Πάγκαλο για την επίτευξη συμφωνίας απεμπλοκής.
« ... Ο Ελληνας υπουργός είχε συζητήσει το θέμα της σημαίας από την πρώτη στιγμή με τον Αμερικανό ομόλογό του, πριν αυτός αναχωρήσει για τον Καναδά και αφήσει στον Χόλμπρουκ τις διαπραγματεύσεις.
Οταν ήρθε η κουβέντα στο θέμα της σημαίας, ο Πάγκαλος, που στην αρχή συζητούσε από θέση ισχύος, ήταν απόλυτος:
«Θα παραμείνει», του είπε.
Σύμφωνα με τα απόρρητα έγγραφα των Αμερικανών, ο Κρίστοφερ επέμεινε και ο Πάγκαλος φέρεται να απάντησε ότι, κατά την άποψή του, «Οι ισχυροί άνεμοι θα καταστρέψουν τη σημαία και η Ελλάδα δεν θα την αντικαταστήσει». Το περιεχόμενο της συζήτησης μαγνητοφωνήθηκε, όπως επιτάσσει ο σχετικός αμερικανικός νόμος, ενώ κρατήθηκαν και πρακτικά από τον διευθυντή Νοτιοανατολικών Υποθέσεων του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Στις 02:42 π.μ. της 31ης Ιανουαρίου, ο Αμερικανός διπλωμάτης Κέρι Κάβανο ενημερώνει την πρεσβεία των ΗΠΑ στην Αθήνα ότι, στη διάρκεια της διαπραγμάτευσης, ο Πάγκαλος τοποθετήθηκε και στο θέμα της σημαίας, αλλά και στο άλλο μεγάλο ζήτημα, αυτό της επέκτασης των χωρικών υδάτων. Ο Κάβανο έγραψε τα εξής σε εμπιστευτικό τηλεγράφημα, που υπέγραψε ο Γουόρεν Κρίστοφερ:
Ημερομηνία:31 Ιανουαρίου 1996, ώρα 02:42
Από: Υπουργό Εξωτερικών Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Ουάσιγκτον
Προς: Πρεσβεία ΗΠΑ, Αθήνα, Αμεση παράδοση « ... Σε απάντηση στα σχόλια του υπουργού (Εξωτερικών Κρίστοφερ), ο Πάγκαλος είπε ότι, σε ομιλία που είχε μόλις εκφωνήσει στη Βουλή, είχε επαναλάβει ότι η Ελλάδα δεν είχε την πρόθεση να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα πέραν των 6 (έξι) μιλίων. Τόνισε στον υπουργό (Εξωτερικών Κρίστοφερ) ότι ήλπιζε πως αυτό θα έχει καθησυχάσει τις τουρκικές ανησυχίες ως προς το σημείο αυτό. Είπε ότι τα ελληνικά στρατεύματα στα Ιμια θα αποσύρονταν στις 31 Ιανουαρίου, αλλά η σημαία θα παρέμενε.
Προσέθεσε, ωστόσο, ότι ανέμενε πως οι ισχυροί άνεμοι θα κατέστρεφαν σύντομα τη σημαία και ότι η Ελλάδα δεν θα την αντικαθιστούσε.
Υπογραφή: Κρίστοφερ»
ΝΙΚΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ
nmeletis@pegasus.gr
