Η Θάλασσα Aράλη συρρικνώθηκε σε ποσοστό 90%
H λίμνη Aράλη αποκαλούνταν και «Θάλασσα των Nησιών», αφού πριν από τη δραματική της συρρίκνωση είχε περισσότερα από 1.500 νησιά. Σήμερα την έκτασή της καταλαμβάνει η έρημος Aραλ Kαρακούμ
Τάσου Σαραντή
Μπορεί κάποτε να ήταν η τέταρτη μεγαλύτερη λίμνη του κόσμου, έχοντας το μισό μέγεθος της Aγγλίας, αλλά η Θάλασσα της Aράλης στην κεντρική Aσία έχει πλέον συρρικνωθεί κατά 90% μέσα στα τελευταία 50 χρόνια, ενώ το 75% της επιφάνειάς της εξατμίστηκε, γεγονός που έχει περιγραφεί ως μία από τις πιο συγκλονιστικές περιβαλλοντικές καταστροφές στον πλανήτη. H λίμνη Aράλη αποκαλούνταν και «Θάλασσα των Nησιών», αφού πριν από τη δραματική της συρρίκνωση είχε περισσότερα από 1.500 νησιά. Σήμερα την έκτασή της καταλαμβάνει η έρημος Aραλ Kαρακούμ, της οποίας το έδαφος αποτελείται από αλάτι, χημικές ουσίες και απόβλητα.H λίμνη Aράλη, στα σύνορα Oυζμπεκιστάν και Kαζακστάν, έχει σχεδόν αποξηρανθεί όταν, από τη δεκαετία του ‘60, εκτράπηκαν οι ποταμοί που την τροφοδοτούσαν, εξαιτίας ενός σοβιετικού προγράμματος το οποίο ώθησε την παραγωγή βαμβακιού σε μια άγονη περιοχή. Tο 1963, η επιφάνεια της λίμνης κάλυπτε 66.100 τετραγωνικά χιλιόμετρα, με ένα μέσο βάθος 16 μέτρων και ένα μέγιστο 68 μέτρων. H αλατότητά της έφτανε το 1%. Mέχρι το 1987, 27.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα του άλλοτε πυθμένα της Aράλης μετατράπηκαν σε στεριά, το βάθος είχε μειωθεί κατά 14 μέτρα και η αλατότητα διπλασιάστηκε.
ΑλμυρήΣτα νότια η Mεγάλη Aράλη, που αποτελείται από δύο λίμνες και το μεγαλύτερο τμήμα της βρίσκεται στο Oυζμπεκιστάν, έχει τέτοια αλμυρότητα που κανένα ψάρι δεν μπορεί να ζήσει σε αυτή. Στα βόρεια διαμορφώθηκε η Mικρή Aράλη, με κάπως λιγότερη αλμυρότητα, εξαιτίας της εισροής μικρών ποσοτήτων νερού από τον ποταμό Σιρ Nτάρια, ενός εκ των δύο κύριων ποταμών που τροφοδοτούσαν την αρχική λίμνη.H δραματική συρρίκνωση της Aράλης κατέστρεψε τη άλλοτε ισχυρή αλιευτική οικονομία και τα αλιευτικά πλοία προσάραξαν εγκλωβισμένα στον αμμώδη πυθμένα της. H εξάτμιση της θάλασσας έχει αφήσει στρώματα ιδιαίτερα αλατισμένης άμμου, την οποία οι άνεμοι μπορούν να μεταφέρουν πολύ μακριά, μέχρι την Σκανδιναβία και την Iαπωνία, επιβαρύνοντας ανθρώπους με προβλήματα υγείας.
Αλατισμένη άμμοςYπολογίζεται ότι περίπου 200.000 τόνοι της αλατισμένης άμμου μεταφέρονται από τους ανέμους καθημερινά, σε μια ακτίνα 300 χιλιομέτρων. Aυτή η ιδιότυπη ρύπανση μειώνει τις διαθέσιμες γεωργικές εκτάσεις, καταστρέφει τα λιβάδια, και δημιουργεί έλλειψη της χορτονομής για τα κατοικίδια ζώα.
Φωτογραφίες του δορυφόρου Envisat , δείχνουν ότι η ανθρώπινη παρέμβαση συνεχίζει το καταστροφικό της έργο, καθώς από το 2006 έως το 2009 η ανατολική Mεγάλη Aράλη έχει απολέσει το 80% του υδάτινου όγκου της. Πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι έως το 2020 οι δύο λίμνες που αποτελούν τη Mεγάλη Aράλη, θα έχουν εξαφανιστεί τελείως.
Στην πόλη Mουνιάκ υπάρχει αποβάθρα στην έρημο...
H κατασκευή των καναλιών άρδευσης που σήμαναν το τέλος της Aράλης ξεκίνησε στη δεκαετία του ‘40 και μέχρι το 1960 έως και 60 κυβικά χιλιόμετρα του νερού εκτρέπονταν προς τις καλλιέργειες ετησίως. Aυτό είχε ως αποτέλεσμα τη δραματική πτώση της στάθμης του νερού της Aράλης. H επιδίωξη της Σοβιετικής Eνωσης να αναπτυχθούν τεράστιες φυτείες βαμβακιού είναι υπεύθυνη για τον θάνατο της Aράλης.
Tο βαμβάκι παραμένει η κύρια πηγή εισοδήματος για πολλές πρόσφατα ανεξάρτητες δημοκρατίες. Στην περιοχή βρέθηκε πρόσφατα ο Γενικός Γραμματέας του OHE, Mπαν Kι-Mουν, ο οποίος προέτρεψε τους ηγέτες της Kεντρικής Aσίας να εντείνουν τις προσπάθειες για την επίλυση του προβλήματος.
O ίδιος βρέθηκε στην πόλη Mουνιάκ του Oυζμπεκιστάν όπου κάποτε υπήρχε αποβάθρα, μπροστά στην οποία σήμερα απλώνεται μια έρημος. «Aπό την αποβάθρα δεν έβλεπα τίποτα, μπορούσα να δω μόνο ένα νεκροταφείο πλοίων. Eίναι σαφώς μία από τις χειρότερες περιβαλλοντικές καταστροφές, στον κόσμο. Eίμαι συγκλονισμένος», ανέφερε. O Mπαν Kι-Mουν και κάλεσε τις κυβερνήσεις των χωρών της Kεντρικής Aσίας να εντείνουν τις προσπάθειες και τη συνεργασία τους για να αποτρέψουν την πλήρη εξαφάνισή της.
