Την περίοδο της ακμής του, πολύ πριν ανοίξουν τα πρώτα δυτικά πανεπιστήμια,στη Μπολόνια και το Παρίσι,τον 11ο αιώνα, φιλοξενούσε 10.000 φοιτητές και 2.000 καθηγητές, οι οποίοι προέρχονταν από την Ιαπωνία, την Κίνα, την Ινδονησία, την Τουρκία, την Κορέα και φυσικά την Ινδία.
Όταν καταστράφηκε από τους τούρκους εισβολείς, το 1193, η φημισμένη βιβλιοθήκη του, που ονομαζόταν «Ορος της Αλήθειας», καιγόταν επί μήνες, εξαιτίας του τεράστιου όγκου χειρογράφων στους εννέα ορόφους του κτιρίου.
Ανάμεσα στον 3ο και τον 4ο αιώνα, το πανεπιστήμιο της Ναλάντα, ήταν το πολυτιμότερο στολίδι της Μαγκάντχα, του ινδικού βασιλείου που βρισκόταν στο σημερινό Μπιχάρ.
Το πανεπιστήμιο μπορεί να είναι μην ήταν το πιο παλιό του κόσμου, αλλά οι ειδικοί δεν έχουν καμία αμφιβολία ότι ήταν από τα παλιότερα. Πολύ σύντομα είχε μετατραπεί σε μυθικό σύμβολο πνευματικότητας και γνώσης.
Τώρα, όμως, η Ναλάντα θα ξαναγεννηθεί.
Την ιδέα υποστηρίζει εδώ και μερικά χρόνια μια μεγάλη ομάδα ακαδημαϊκών και διανοούμενων, άτυπος επικεφαλής της οποίας είναι ο ινδικής καταγωγής νομπελίστας οικονομολόγος Αμάρτυα Σεν.
Το σχέδιο είναι πιο κοντά όσο ποτέ άλλοτε στην υλοποίησή του.
Σε λίγες ημέρες το ινδικό κοινοβούλιο πρόκειται να ψηφίσει έναν νόμο με τον οποίο θα ανοίξει ο δρόμος για την συγχρηματοδότηση της ανοικοδόμησης του πανεπιστημίου. Σύμφωνα με αρχαία κείμενα, η τουρκική εισβολή υπήρξε ιδιαίτερα ωμή: τα κτήρια του πανεπιστημίου ισοπεδώθηκαν και χιλιάδες βουδιστές μοναχοί κάηκαν ζωντανοί στην πυρά.
Το Μπιχάρ είναι σήμερα ένα από τα πιο φτωχά κρατίδια της Ινδίας.
Η τοπική κυβέρνηση, ωστόσο, αποφάσισε να παραχωρήσει δωρεάν την έκταση που θα κτιστεί το νέο πανεπιστήμιο.
Στο σχέδιο ανοικοδόμησης εμπλέκονται επίσης τρίτες χώρες με ισχυρή βουδιστική παράδοση, όπως η Σιγκαπούρη, η Ιαπωνία και η Κίνα, γεγονός που εξηγεί την απουσία του θρησκευτικού ηγέτη του Θιβέτ, Δαλάι Λάμα.
Ο προϋπολογισμός της ανοικοδόμησης δεν έχει καταρτιστεί ακόμη.
Σύμφωνα, πάντως, με τον ινδικό Τύπο, ο οποίος επικαλείται πηγές από την αρμόδια επιτροπή, το αρχικό κεφάλαιο θα κινηθεί ανάμεσα στα 250 εκατομμύρια και το 1 δισεκατομμύριο δολάρια.
«Σίγουρα πολύ πιο λίγο από τον προϋπολογισμό του Χάρβαρντ που φτάνει τα 35 δισεκατομμύρια. Η ιδέα μας, όμως, δεν είναι να κάνουμε ένα αντίγραφο του Χάρβαρντ. Κι έπειτα στην Ινδία η αξία του δολαρίου είναι διαφορετική», δήλωσε στην εφημερίδα Indian Times ο ινδός πρόξενος στη Νέα Υόρκη Νεελάνμ Ντάο.
Ο στόχος δεν είναι ούτε η δημιουργία ενός πανεπιστήμιου που θα απευθύνεται μόνο στους οπαδούς του Σιντάτρα, πνευματικού δασκάλου του Βουδισμού.
Με την θερμή υποστήριξη του Αμάρτυα Σεν, ο οποίος δηλώνει «μη θρησκευόμενος», αλλά και τη συμμετοχή της ινδουιστικής και μουσουλμανικής κοινότητας, η αναγεννημένη Ναλάντα θα είναι «μια οικουμενική σχολή, που θα αναπτύξει την έννοια της ασιατικής κοινότητας και θα ξαναφέρει στο φως τις αρχαίες σχέσεις».
Οι σπουδές θα έχουν κυρίως μεταπτυχιακό χαρακτήρα.
Και στο πρόγραμμα σπουδών θα περιλαμβάνονται τόσο προφανείς κλάδοι της επιστήμης (ιστορία, φιλοσοφία, διοίκηση επιχειρήσεων, πληροφορική, ξένες γλώσσες, οικολογία) όσο και πιο ιδιαίτεροι (βουδισμός, συγκριτική θεολογία, πασιφισμός).
Σε μια δεύτερη φάση θα εισαχθεί και η αστρονομία, μια επιστήμη που δέσποζε στο αρχαίο πανεπιστήμιο.
Αν η υλοποίηση της ιδέας προχωρήσει, σύμφωνα με τον σχεδιασμό, το νέο πανεπιστήμιο της Ναλάντα θα ανοίξει τις πύλες του σε δυο χρόνια.
Ο Αμάρτυα Σεν, πάντως, έχει πιο φιλόδοξους στόχους.
Πριν από μερικές ημέρες ο ινδός οικονομολόγος απηύθυνε μια δημόσια έκκληση σε ιδιώτες χορηγούς, θρησκευτικές οργανώσεις, φημισμένα και πλούσια πανεπιστημιακά ιδρύματα όπως το Χάρβαρντ και η Οξφόρδη, ζητώντας την συμμετοχή τους στο εγχείρημα.
Και φυσικά, δήλωσε πρόθυμος να διδάξει.
