Ο λάτρης της ελληνικής γλώσσας Βασίλης Κ. Θεοδώρου αποδεικνύει... γραπτώς τη διεθνή δυναμική της ανά τους αιώνες
ΜΑΡΙΑ ΘΕΡΜΟΥ
Γνωρίζετε ότι η γαλλική λέξη «exoset» για τους πυραύλους που εκτοξεύονται από πλοία είναι ελληνική; Από τις λέξεις έξω + κοιτών προέρχεται και το ψάρι «εξώκοιτος», που βγαίνει στη στεριά για να ξεκουραστεί. Μήπως πιστεύετε ότι η λέξη «disaster» (καταστροφή) είναι αγγλική; Και όμως είναι ελληνική, αφού στα συνθετικά της dis+aster ενυπάρχει η λέξη «αστήρ», χρησιμοποιήθηκε μάλιστα πρώτα από τους αστρονόμους για ορισμένα ουράνια σώματα που συγκρούονται με άλλα προκαλώντας καταστροφή.
Στην ανθολόγηση ξένων λέξεων που έχουν ελληνικές ρίζες, την οποία έκανε ο κ. Βασίλης Κ. Θεοδώρου, χειρουργός ορθοπαιδικός στο επάγγελμα και δηλωμένος λάτρης της ελληνικής γλώσσας, τα παραδείγματα λέξεων με απρόσμενη ελληνική προέλευση είναι πολλά. «Ιt΄s all greek indeed» («Είναι όλα ελληνικά, πράγματι») είναι ο τίτλος του βιβλίου του - μια... εκδικητική αντιστροφή της αγγλικής φράσης «Ιt΄s all greek to me», συνώνυμης με το δικό μας «αυτά είναι κινέζικα για μένα»στο οποίο επιχειρεί να καταγράψει τη συνεισφορά της ελληνικής γλώσσας στις ευρωπαϊκές και μέσω αυτών σε όλον τον κόσμο (Ιδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού).
«Ο μεγάλος δανεισμός ξεκίνησε από τα χρόνια της Αναγέννησης και συνεχίζεται ως σήμερα με ένα ειδικό χαρακτηριστικό:η μεγάλη πλειονότητα των λέξεων που μεταφέρθηκαν στο αγγλικό λεξιλόγιο αντιπροσωπεύει σημαντικές έννοιες, οι οποίες δεν μπορεί να αποδοθούν με ξένα υποκατάστατα» λέει ο κ. Θεοδώρου μιλώντας στο «Βήμα». Οπως για παράδειγμα οι λέξεις grammar, arithmetics, history, economy, politics, diplomacy, dilemma, drama, utopia κ.λπ. «Ακόμη και σήμερα, όταν η αγγλική δεν μπορεί να εκφράσει μια έννοια, καταφεύγει στην ελληνική» προσθέτει. Στο διαρκές ταξίδι της γλώσσας όμως μέσα στους αιώνες, στους τόπους και στους ανθρώπους όλα αυτά είναι φυσιολογικά. Το ίδιο άλλωστε συμβαίνει και με ξένες λέξεις που έχουν αφομοιωθεί στην ελληνική. Το ενδιαφέρον στην περίπτωσή μας είναι ότι ο δανεισμός της λατινικής από την ελληνική υπήρξε τεράστιος.
Τ ο 70% των λέξεων στην ιατρική ορολογία έχει ελληνική προέλευση, επισημαίνει ο κ. Θεοδώρου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα μάλιστα είναι οι λέξεις για τις φοβίες (phobias). Από τις 533 που ο ίδιος κατέγραψε στην αγγλική για διάφορες μορφές φοβίας οι 469 είναι αμιγώς ελληνικές. Οπως παρατηρεί όμως, «αντιθέτως, στις επιστήμες και στις έννοιες που αναπτύχθηκαν στη νεότερη εποχή, όπως η οικονομία, η διπλωματία, αλλά και στους τεχνικούς όρους, η ελληνική συμμετοχή είναι μικρή ».
Στα τρία πρώτα μέρη του βιβλίου ο συγγραφέας έχει εντάξει όλα τα δάνεια της ελληνικής στην αγγλική για θέματα που αφορούν τις επιστήμες, τις τέχνες και την καθημερινή ζωή, ενώ στο τέταρτο ανατρέχει στην ελληνική μυθολογία σταχυολογώντας λέξεις και εκφράσεις που χρησιμοποιούνται και από τους αγγλόφωνους («λαβύρινθος», «αχίλλειος πτέρνα», «αλκυονίδες ημέρες»). Στο τελευταίο μέρος εξάλλου βρήκαν θέση άνθρωποι, γεγονότα και τοπωνύμια από την ελληνική ιστορία που έχουν εμπλουτίσει και την αγγλική γλώσσα (όπως το «Εureka» του Αρχιμήδη ).
«Απειλές οι αμετάφραστοι όροι και τα γκρίκλις»
O Ξενοφών Ζολώτας ήταν ο πρώτος που εκφώνησε λόγο (1957) στην αγγλική χρησιμοποιώντας αποκλειστικά ελληνικής προέλευσης λέξεις, ενώ ο ορθοπαιδικός κ. Παναγιώτης Σουκάκος έκανε μια παρόμοια ομιλία σε διεθνές συνέδριο το 2002. Οσο για τον κ. Θεοδώρου, «το θέμα δεν έχει κλείσει ακόμηγια μένα. Αυτή ήταν μια παράτολμη προσπάθεια από μέρους μου, γιατί τέτοια έργα δεν γίνονται από έναν μόνον άνθρωπο» σημειώνει. Εχει άλλωστε εκδώσει ακόμη ένα αγγλοελληνικό και ελληνοαγγλικό λεξικό ιατρικής ορολογίας συν ένα ετυμολογικό ιατρικής ορολογίας. Θεωρεί απειλή πάντως για την ελληνική γλώσσα τη χρήση αμετάφραστων τεχνικών, ιδίως, όρων, καθώς και τα γκρίκλις, ενώ παρατηρεί με σκεπτικισμό ότι η κατάργηση των αρχαίων έχει δημιουργήσει προβλήματα στην καθομιλουμένη.
Θεματολόγιο
