Αγώνας δρόμου για εντοπισμό ενός πλανήτη όμοιου με τη Γη
Σε εξέλιξη αποστολές Γαλλίας και ΗΠΑ
Οταν το 1995 ο Μάικλ Μέιγιορ του πανεπιστημίου της Γενεύης ανακάλυψε τον πρώτο εξωπλανήτη, ξεκίνησε ένας αγώνας που καθημερινά εντείνεται. Εκτοτε ανακαλύφθηκαν 360 εξωπλανήτες.
Οι αστρονόμοι, όμως, δεν έχουν ολοκληρώσει την προσπάθεια τους, ούτε έχουν καταφέρει να βρουν αυτό που ζητούσαν: έναν πλανήτη όμοιο με το δικό μας.
Μέχρι στιγμής, μεγαλύτερες ομοιότητες με τη Γη παρουσιάζει ο Gliese 581c, ο οποίος εντοπίστηκε το 2007 από τον Στεφάν Ουντρί, συνεργάτη του δόκτορος Μέιγιορ.
Τόσο η Γη, όσο και ο Gliese 581c αποτελούνται από πετρώματα και διατρέχουν τροχιά γύρω από το μητρικό τους αστέρι σε απόσταση τέτοια ώστε να είναι δυνατή η ύπαρξη νερού σε υγρή μορφή.
Κόκκινος νάνος
Ωστόσο, το μητρικό άστρο του Gliese 581c είναι ένας κόκκινος νάνος -πολύ μικρότερο και πιο αχνό ουράνιο σώμα από το δικό μας Ηλιο- και η τροχιά που διαγράφει ο καινούργιος πλανήτης είναι πολύ βραχύτερη. Αυτά υποδεικνύουν ότι κατά πάσα πιθανότητα η μία πλευρά του ο Gliese 581c «κοιτά» διαρκώς το αστέρι, ενώ η άλλη δεν το βλέπει ποτέ.
Η ύπαρξη ενός πλανήτη βυθισμένου κατά το ήμισυ στο σκότος και κατά το ήμισυ στο φως δεν γεννά και πολλές ελπίδες για την ύπαρξη ζωής.
Δύο νέες αποστολές -μια γαλλική και μια αμερικανική- προσπαθούν να εντοπίσουν νέους πλανήτες που ίσως να φιλοξενούν ζωή. Ο δρ Μέιγιορ, απευθυνόμενος προς το συνέδριο της Διεθνούς Εταιρείας Αστρονόμων που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στο Ρίο ντε Τζανέιρο, δήλωσε ότι η γαλλική αποστολή CoRoT έχει μέχρι στιγμής ανακαλύψει 80 εξωπλανήτες, καταγράφοντας μικρές διακυμάνσεις του φωτός τους που προκαλούνται από το πέρασμα του πλανήτη μπροστά από το άστρο.
Οι εξωπλανήτες που ανακάλυψε η γαλλική αποστολή έχουν, κατά μέσο όρο, μάζα περίπου κατά 30 φορές μικρότερη από αυτή της Γης, ενώ η επιφάνειά τους είναι σταθερή. Επίσης διατρέχουν τροχιά γύρω από τα αστέρια τους με μεγάλη ταχύτητα. Για να ολοκληρώσουν μία τέτοια τροχιά συνήθως χρειάζονται δύο ή τρεις μήνες. Αυτό το δεδομένο αποθαρρύνει όσους αναζητούν να βρουν μορφές ζωής εκεί.
Οι τόσο γρήγορες τροχιές σημαίνουν ότι οι πλανήτες αυτοί βρίσκονται σε μικρή απόσταση από τα αστέρια γύρω από τα οποία τροχιοδρομούν και κατά πάσα πιθανότητα δεν πραγματοποιούν περιστροφή γύρω από τον εαυτό τους.
Βέβαια τα άλλα νέα που φέρνει η γαλλική αποστολή CoRoT είναι ομολογουμένως πιο ευχάριστα. Περίπου το 80% των πλανητών που εντοπίστηκαν από τον δόκτορα Μέιγιορ έχουν «αδέλφια». Η ύπαρξη τόσο πολλών γειτόνων σημαίνει ότι τα πλανητικά συστήματα τείνουν να είναι σταθερά. Αυτή ακριβώς η σταθερότητα είναι καλό σημάδι για την ανάπτυξη ζωής.
Ο δρ Μέιγιορ περιέγραψε ένα σύστημα που αποτελείτο από πέντε πλανήτες, με μάζα 11,14,26,27 και 76 φορές πολλαπλάσιες της μάζας της Γης. Μάλιστα, ολοκλήρωσε την ομιλία του λέγοντας ότι μέσα στην επόμενη διετία οι αστρονόμοι θα έχουν καταφέρει να εντοπίσουν έναν πλανήτη με χαρακτηριστικά ίδια με αυτά της Γης.
Επιβεβαίωση
Στις 6 Αυγούστου, η NASA ανακοίνωσε ότι το διαστημόπλοιο «ανιχνευτής πλανητών» Κέπλερ δεν τα πάει άσχημα. Αλλωστε ταξιδεύει στο Διάστημα μόλις από τις 6 Μαρτίου. Σε μελέτη η οποία δημοσιεύεται στο περιοδικό Science ο Ουίλιαμ Μπορούκι του Ερευνητικού Κέντρου Ames της αμερικανικής υπηρεσίας αεροδιαστήματος και οι συνεργάτες του έδειξαν ότι το Κέπλερ που εντοπίζει τα άστρα με το ίδιο σύστημα διακύμανσης του φωτός επιβεβαίωσε την ύπαρξη ενός πλανήτη με μεγάλες ομοιότητες με τον Δία.
Τα όργανα του Κέπλερ είναι πολύ πιο ευαίσθητα από αυτά του γαλλικού CoRoT και μάλλον μπορεί να εντοπίσει με μεγαλύτερη ευκολία πλανήτες παρόμοιους με τη Γη.
Αυτά τα μη επανδρωμένα διαστημικά σκάφη δεν αποτελούν το μοναδικό μέσο που θα επιτρέψει τον εντοπισμό μιας νέας Γης. Ο δρ Μέιγιορ χρησιμοποιεί τον φασματογράφο HARPS που βρίσκεται στο Ευρωπαϊκό Νότιο Τηλεσκόπιο στη Λα Σίλα της Χιλής.
Μαζί με τους συνεργάτες του, ο δρ Μέιγιορ μελετά με τον φασματογράφο δέκα κοντινά και πιο ήσυχα αστέρια τρεις φορές κάθε βράδυ, επί δεκαπέντε λεπτά τη φορά, επί 50 νύχτες το χρόνο για την τελευταία διετία ευελπιστώντας ότι θα καταφέρει να ανακαλύψει ένα πλανήτη με μέγεθος ανάλογο με αυτό της Γης.
Ο φασματογράφος λειτουργεί καταγράφοντας τους μικροκλυδωνισμούς που πραγματοποιεί κάθε μητρικό άστρο όταν περνά κοντά του ο πλανήτης. Μέχρι στιγμής έχουν εντοπισθεί 16 πλανήτες.
Νέα μέθοδος αναζήτησης στο Διάστημα
Μια διαφορετική προσέγγιση χρησιμοποιεί ο Ντέιβιντ Μπένετ του πανεπιστημίου Notre Dame στην Ιντιάνα, προσπαθώντας να ανακαλύψει πλανήτες «δίδυμους» με τη Γη μας.
Οπως ο ίδιος ο επιστήμονας ανακοίνωσε στο συνέδριο της Διεθνούς Εταιρείας Αστρονόμων, η προσέγγισή του επιτρέπει τον εντοπισμό των πολύ μικρών, σταθερών πλανητών που διατρέχουν τροχιά σε μεγάλη απόσταση από το μητρικό άστρο, αλλά και πλανητών που για κάποιους λόγους έχουν ξεφύγει από τη φυσιολογική τους τροχιά.
Η νέα μέθοδος μελετά απομακρυσμένα αστέρια και εντοπίζει τις στιγμές κατά τις οποίες το φως τους «κάμπτεται» εξαιτίας του πεδίου βαρύτητας του πλανήτη που διέρχεται από μπροστά τους. Τέτοια σήματα μπορεί να έχουν πολύ σύντομη διάρκεια και να σπανίζουν, αλλά είναι ισχυρά και αδιαμφισβήτητα.
Η αλήθεια είναι ότι αργά ή γρήγορα θα ανακαλύψουμε ένα πλανήτη ίδιο με τη Γη μας. Το πώς θα το πετύχουμε;
Ε, θα πρέπει να περιμένουμε να το δούμε…
The Economist
Η Καθημερινή
