Μινωϊκός Πολιτισμός

Φωτο: Ο Πρίγκηπας της Κνωσσού

Μινωϊκός είναι ο πολιτισμός που αναπτύχθηκε στην Κρήτη περίπου από το 2600 π.Χ. έως το 1100 π.Χ. Η ονομασία του οφείλεται στο μυθικό βασιλιά Μίνωα, για τον οποίον υπάρχουν πάρα πολλές μαρτυρίες και διηγήσεις στα αρχαία κείμενα.

Η ακμή και η δύναμη της Κρήτης εκείνους τους αιώνες, σχετίζεται οπωσδήποτε με το γεγονός ότι είχε αναδειχθεί η μεγαλύτερη ναυτική δύναμη στη Μεσόγειο. Ο μεγάλος ιστορικός Θουκιδίδης, μιλώντας για τα παλαιότερα χρόνια, πριν ξεκινήσει τη διηγησή του για τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, γράφει τα εξής για τη δύναμη και το ναυτικό της Κρήτης: " Στα παλιά χρόνια όσο ξέρουμε, ναυτικό απέκτησε ο Μίνως και κυριάρχησε στο μεγαλύτερο μέρος της σημερινής ελληνικής θάλασσας. Κατέλαβε τα νησιά των Κυκλάδων και είναι αυτός που πρώτος ίδρυσε αποικίες στα πιο πολλά νησιά. Εδιωξε τους βάρβαρους Κάρες και εγκατέστησε ηγεμόνες τα δικά του παιδιά. Αυτός, επίσης, καταδίωξε και εξαφάνισε τους πειρατές από τη θάλασσα, όσο μπορούσε και έκανε να περιέρχονται σ' αυτόν τα περισσότερα έσοδα από το εμπόριο".
Τα ανάκτορα του Μίνωα, διάφοροι οικισμοί της εποχής του, καθώς και πολλά σημαντικά ευρήματα του μινωϊκού πολιτισμού ήρθαν στο φως από τον Αγγλο αρχαιολόγο Αρθούρο Έβανς, ο οποίος έκανε συστηματικές ανασκαφές στην Κρήτη, κατά τις αρχές του 20ού αιώνα. Ενα γεγονός που προκαλεί απορίες είναι ότι δεν βρέθηκαν οχυρωματικά έργα στην Κρήτη. Ετσι μπορούμε να συμπεράνουμε ότι οι κάτοικοί της εκείνη την περίοδο δεν είχαν να αντιμετωπίσουν σοβαρούς και επικίνδυνους εξωτερικούς εχθρούς. Αλλά και μεταξύ τους δεν πρέπει να είχαν προβλήματα, πράγμα που σημαίνει ότι αναγνωριζόταν από όλους η κυριαρχία του Μίνωα. Από τα ευρήματα των ανασκαφών βλέπουμε ότι οι Κρήτες σμίλεψαν την πέτρα και δούλεψαν με φαντασία το χαλκό, το χρυσάφι και το ασήμι. Εφτιαξαν εργαλεία και κοσμήματα και, παράλληλα, έδωσαν, σημαντικά δείγματα της ευαισθησίας τους στην κεραμεική, στην κατασκευή ειδωλίων και σφραγίδων. Ζούσαν σε τεράστια ανακτορικά συγκροτήματα, με διαδρόμους, αυλές, εργαστήρια, αποθήκες και, επιπλέον , διέθεταν ένα τέλειο αποχετευτικό σύστημα. Το εντυπωσιακότερο ανάκτορο είναι αυτό που βρέθηκε στην Κνωσσό. Τοιχογραφίες, κεραμεικά, χρυσά κοσμήματα, τελετουργικά αγγεία από αλάβαστρο και πολύτιμες πέτρες μας δείχνουν πόσο ανεπτυγμένος ήταν ο πολιτισμός της Κρήτης. Η πρωτοτυπία, η κομψότητα και η άψογη τεχνική εκτέλεση, μαρτυρούν ότι άνθισε εδώ ένας από τους ωραιότερους και πιο ενδιαφέροντες πολιτισμούς της ανθρωπότητας.
Ενα από τα σημαντικότερα και διαρκέστερα αγαθά που μας άφησε ο Μινωϊκός πολιτισμός είναι η γραφή. Πρόκειται για μια μεγάλη κατάκτηση, γιατί όπως ξέρουμε, η ιστορία αρχίζει ουσιαστικά από τότε που διαθέτουμε γραπτά μνημεία. Η κρητική γραφή είχε στην αρχή τουλάχιστον κάποιες ομοιότητες με την ιερογλυφική της Αιγύπτου. Το πιο γνωστό "γραπτό" κείμενο της Κρήτης είναι ο περιβόητος "δίσκος της Φαιστού".

Η παλιότερη γραφή της Κρήτης έχει ονομαστεί "Γραμμική Α΄ " και δεν έχει καταστεί δυνατό μέχρι σήμερα να αποκρυπτογραφηθεί.

Η μεταγενέστερη "Γραμμική Β΄ διαβάστηκε από τους Βρετανούς επιστήμονες M. Ventris και J.Chadwick οι οποίοι απέδειξαν ότι πρόκειται για την ίδια γλώσσα που μιλούσαν την ίδια περίοδο στην κεντρική Ελλάδα, στις Μυκήνες.
Ο πλούτος και τα τεράστια ανάκτορα της Κρήτης έχουν συνδεθεί από την αρχαιότητα με την ιστορία του Θησέα, του Λαβύρινθου και του Μινώταυρου.

Ενα χαρακτηριστικό της εποχής είναι και η θέση που κατέχει η γυναίκα στη θρησκεία και σε όλες τις δημόσιες τελετές. Εξαιρετική εντύπωση προκαλούν επίσης οι τοιχογραφίες των ανακτόρων, με έντονα χρώματα και λεπτότατες αποδόσεις των μορφών. Ενα μοναδικό αγώνισμα που αναπτύχθηκε και αγαπήθηκε πολύ στην Κρήτη είναι τα λεγόμενα "ταυροκαθάψια". Ιδιόρρυθμο και επικίνδυνο αγώνισμα, είναι ένα είδος ταυρομαχίας, κατά την οποία ο αθλητής έπιανε τον ταύρο από τα κέρατα και τιναζόταν με άλμα πάνω από το ζώο.
Γύρω στα 1.400 π.Χ. τα μεγάλα ανάκτορα της Κρήτης φαίνεται να έπαθαν μεγάλη καταστροφή. Η επικρατέστερη θεωρία υποστηρίζει ότι η καταστροφή αυτή είχε σχέση με την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης. Μια άλλη άποψη δέχεται ότι η καταστροφή και η παρακμή του Μινωαϊκού πολιτισμού οφείλεται σε σύγκρουση των Κρητών με τους Αχαιούς της ηπειρωτικής Ελλάδας, σύγκρουση από την οποία βγήκαν νικητές οι Αχαιοί.
Οπως και να έχει το πράγμα, γεγονός είναι ότι η Κρήτη έδωσε τον πρώτο ευρωπαϊκό πολιτισμό, ο οποίος μας εντυπωσιάζει ακόμη και σήμερα με τη γοητεία του και την ομορφιά του. Το Μουσείο του Ηρακλείου είναι γεμάτο από αρχαιολογικά ευρήματα που μαρτυρούν ότι πέρασαν και έζησαν στο νησί άνθρωποι με πολύ ανεπτυγμένο γούστο και καλλιτεχνική ιδιοσυγκρασία.