Οι εμπειρίες και οι μνήμες των Ελλήνων μεταναστών που βίωσαν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Εμφύλιο, είναι το θέμα έρευνας διαπρεπούς ιστορικού του Πανεπιστημίου Μελβούρνης.
Η ιστορικός Τζόυ Δαμούση, επικεφαλής του Τμήματος Ιστορικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μελβούρνης ερευνά τα προσωπικά βιώματα των Ελλήνων που έζησαν στην δεκαετία του ‘40 και, αργότερα, μετανάστευσαν στην Αυστραλία. Κεντρικό σημείο της έρευνας αποτελεί το κατά πόσο τα βιώματα αυτά επηρέασαν τη διαμόρφωση της ταυτότητας τους ως πολίτες μιας άλλης χώρας.
Μιλώντας στο φόρουμ του ΑMAC (Australian Macedonian Advisory Council), που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Δευτέρα, η καθ. Δαμούση είπε ότι το αντικείμενο της έρευνας είναι πολυδιάστατο και δεν περιορίζεται μόνο στην πρώτη γενιά. Ο απόηχός του – και πιθανόν οι συνέπειες – φτάνει ώς τη δεύτερη και τρίτη γενιά των Ελλήνων της Αυστραλίας. Η κ. Δαμούση είπε ότι τραυματικές εμπειρίες, όπως βασανιστήρια, πείνα, καταδίωξη κ.ά., επηρεάζουν βαθύτερα απ’ ό,τι αρχικά φαίνεται όσους τις βίωσαν και ο αντίκτυπός τους επεκτείνεται και σε συλλογικό επίπεδο, στην προκειμένη περίπτωση στη διαμόρφωση της ταυτότητας της ελληνικής παροικίας.
«Πολλοί Έλληνες που μετανάστευσαν στην δεκαετία του ’50, το έκαναν και εξαιτίας αυτών των εμπειριών», είπε η κ. Δαμούση. «Οι μνήμες που έφεραν μαζί τους, αποτελούν σημαντικό κομμάτι τόσο της ιστορίας της ελληνικής παροικίας της Αυστραλίας, αλλά και της αυστραλιανής κοινωνίας. Επίσης, είναι σημαντικές για την ιστορία της Ελλάδας, αν σκεφθεί κανείς ότι πολλοί επέλεξαν να μεταναστεύσουν για να αποφύγουν τέτοιες καταστάσεις. Ταυτόχρονα, πάρα πολλοί επέλεξαν να μείνουν στη χώρα τους. Η ομάδα αυτή είναι, επίσης, πολύ ενδιαφέρουσα για έναν ερευνητή».
Οι μνήμες και ο ρόλος τους τόσο στη διαμόρφωση όσο και στη μετέπειτα εξέλιξη της ταυτότητας ενός ατόμου, αλλά και ενός κοινωνικού συνόλου, αποτελούν σημαντικό κεφάλαιο για τους ιστορικούς. Οι αναμνήσεις που έχουν διατηρηθεί, όσα έχουν ξεχαστεί, ποια βιώματα διηγούνται εκείνοι που έζησαν διάφορες καταστάσεις και ποια όχι, ποια είναι τα κίνητρά τους, τι συναισθήματα δημιουργούνται όταν θυμούνται και όταν διηγούνται αναμνήσεις και κατά πόσο οι μνήμες έχουν αλλοιωθεί, αποτελούν σημεία αναφοράς στην έρευνα της καθ. Δαμούση.
Η έρευνά της περιλαμβάνει και μαρτυρίες ατόμων στην Ελλάδα. Για το σκοπό αυτό, επισκέφθηκε πρόσφατα διάφορες περιοχές της Ελλάδας και, κυρίως, της Βόρειας Ελλάδας, όπου βρίσκεται και η ιδιαίτερη πατρίδα των γονιών της, η Φλώρινα. Η κ. Δαμούση μίλησε για τη συναισθηματική φόρτιση που διέκρινε τις συζητήσεις της με αυτόπτες μάρτυρες εκείνης της εποχής, κυρίως γυναικών που διηγήθηκαν σκηνές από την απομάκρυνση παιδιών από τις οικογένειές τους και τη μεταφορά τους σε κομμουνιστικές χώρες.
«Μερικά από τα παιδιά αυτά μετανάστευσαν αργότερα στην Αυστραλία», είπε η καθ. Δαμούση, «και είναι σημαντικό να ειπωθεί η ιστορία τους». Η ίδια εξήγησε ακόμη ότι η έρευνά της είναι σημαντική τόσο για την ιστορία της ελληνικής παροικίας της Αυστραλίας και, κατ’ επέκταση, της ιστορίας της Αυστραλίας, όσο και για την Ελλάδα.
Η κ. Δαμούση είπε ακόμη ότι μεγάλο μέρος του ερευνητικού έργου στην Ελλάδα που αναφέρεται στον Εμφύλιο χαρακτηρίζεται από πολικότητα και αντικατοπτρίζει την ιδεολογική τοποθέτηση των μελετητών. Υποστήριξε ότι η ιστορία εκείνης της εποχής από την σκοπιά των απλών ανθρώπων έχει παραμεληθεί. «Η έρευνά μου επιχειρεί να εξετάσει την καθημερινές εμπειρίες των απλών ανθρώπων, όπως τις είδαν και τις έζησαν οι ίδιοι και πώς επηρέασαν την ζωή τους στην Αυστραλία», είπε η καθ. Δαμούση.
