Προτού η στάθμη της θάλασσας ανεβεί κατά 120 μέτρα, οι Κυκλάδες ήταν ένα νησί και ο Κορινθιακός λίμνη, αποκαλύπτει ο αρχαιολόγος- ιστορικός Γεώργιος Σταϊνχάουερ
Oι σημερινοί φόβοι των κλιματικών αλλαγών έγιναν πραγματικότητα τουλάχιστον δύο φορές στο παρελθόν. Όπως εξηγεί ο αρχαιολόγος και ιστορικός Γεώργιος Σταϊνχάουερ, στο Πλειστόκαινο (παλαιολιθική περίοδος) η στάθμη της θάλασσας που ακολούθησε την τήξη των πάγων ανέβηκε κατά τουλάχιστον 120 μέτρα. Προτού συμβεί αυτό, υπολογίζεται ότι η Κέρκυρα και η Λευκάδα στο Ιόνιο και η Σαλαμίνα και η Αίγινα στον Σαρωνικό ήταν ακόμη μέρος της ξηράς. Κάτι που σημαίνει ότι τα βαθύτερα σημεία του Κορινθιακού και του Σαρωνικού ήταν απλώς λίμνες...
Αλλά και στην ιστορική περίοδο η στάθμη της θάλασσας ανέβηκε κατά 2-2,5 μέτρα. Αυτό δείχνουν ερείπια αρχαίων λιμένων (Πειραιάς, Επίδαυρος, Λακωνικό Γυθείου) με εγκαταστάσεις βυθισμένες στη θάλασσα ή και ολόκληρες πόλεις όπως το Παυλοπέτρι κοντά στην Ελαφόνησο. Λιμενικές εγκαταστάσεις βυθίστηκαν και στην Ανατολική Κρήτη, αντίθετα στη Δυτική υπήρξε ανύψωση, λόγω τοπικών γεωλογικών φαινομένων και το λιμάνι της Φαλάσαρνας βρίσκεται μερικά μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Το βιβλίο του Γ. Σταϊνχάουερ «Ιστορική Γεωγραφία του Αρχαίου Κόσμου. Ελλάδα- Ρώμη» αποτελεί μια συναρπαστική περιδιάβαση στη γεωγραφία του παρελθόντος. Η έκταση και ο πληθυσμός των ελληνικών και των ρωμαϊκών πόλεων, η ναυσιπλοΐα στη Μεσόγειο, η καταγωγή των Ελλήνων, η οικονομική λειτουργία της πόλης-κράτους, ακόμη και οι δρόμοι των καραβανιών έχουν θέση στο πολυσέλιδο έργο.
Για τους γεωγράφους, σημειώνει, τα όρια του μεσογειακού κόσμου είναι κλιματικά. Στον Βορρά ταυτίζονται με το βόρειο όριο της καλλιέργειας της ελιάς και στον Νότο με το βόρειο όριο του συμπαγούς φοινικοδάσους. Οι συμπαγείς φοινικοφυτείες είναι μια αδιάκοπη γραμμή που συνδέει τον Ινδό με τον Ατλαντικό περνώντας από Ιράκ, Συρία, Κάτω Αίγυπτο, Κυρηναϊκή και Άτλαντα. «Ωστόσο, ούτε αυτά ούτε, ακόμα λιγότερο, τα όρια των γεωλόγων (τεκτονικές ρωγμές) είναι τα ευρύτερα ιστορικά όρια της Μεσογείου. Γύρω από την κεντρική θάλασσα δημιουργούνται επάλληλοι κύκλοι ακτινοβολίας, πεδίο που απλώνεται σε όλες τις κατευθύνσεις και σβήνει όσο απομακρύνεται από τα παράλια».
Oι σημερινοί φόβοι των κλιματικών αλλαγών έγιναν πραγματικότητα τουλάχιστον δύο φορές στο παρελθόν. Όπως εξηγεί ο αρχαιολόγος και ιστορικός Γεώργιος Σταϊνχάουερ, στο Πλειστόκαινο (παλαιολιθική περίοδος) η στάθμη της θάλασσας που ακολούθησε την τήξη των πάγων ανέβηκε κατά τουλάχιστον 120 μέτρα. Προτού συμβεί αυτό, υπολογίζεται ότι η Κέρκυρα και η Λευκάδα στο Ιόνιο και η Σαλαμίνα και η Αίγινα στον Σαρωνικό ήταν ακόμη μέρος της ξηράς. Κάτι που σημαίνει ότι τα βαθύτερα σημεία του Κορινθιακού και του Σαρωνικού ήταν απλώς λίμνες...
Αλλά και στην ιστορική περίοδο η στάθμη της θάλασσας ανέβηκε κατά 2-2,5 μέτρα. Αυτό δείχνουν ερείπια αρχαίων λιμένων (Πειραιάς, Επίδαυρος, Λακωνικό Γυθείου) με εγκαταστάσεις βυθισμένες στη θάλασσα ή και ολόκληρες πόλεις όπως το Παυλοπέτρι κοντά στην Ελαφόνησο. Λιμενικές εγκαταστάσεις βυθίστηκαν και στην Ανατολική Κρήτη, αντίθετα στη Δυτική υπήρξε ανύψωση, λόγω τοπικών γεωλογικών φαινομένων και το λιμάνι της Φαλάσαρνας βρίσκεται μερικά μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Το βιβλίο του Γ. Σταϊνχάουερ «Ιστορική Γεωγραφία του Αρχαίου Κόσμου. Ελλάδα- Ρώμη» αποτελεί μια συναρπαστική περιδιάβαση στη γεωγραφία του παρελθόντος. Η έκταση και ο πληθυσμός των ελληνικών και των ρωμαϊκών πόλεων, η ναυσιπλοΐα στη Μεσόγειο, η καταγωγή των Ελλήνων, η οικονομική λειτουργία της πόλης-κράτους, ακόμη και οι δρόμοι των καραβανιών έχουν θέση στο πολυσέλιδο έργο.
Για τους γεωγράφους, σημειώνει, τα όρια του μεσογειακού κόσμου είναι κλιματικά. Στον Βορρά ταυτίζονται με το βόρειο όριο της καλλιέργειας της ελιάς και στον Νότο με το βόρειο όριο του συμπαγούς φοινικοδάσους. Οι συμπαγείς φοινικοφυτείες είναι μια αδιάκοπη γραμμή που συνδέει τον Ινδό με τον Ατλαντικό περνώντας από Ιράκ, Συρία, Κάτω Αίγυπτο, Κυρηναϊκή και Άτλαντα. «Ωστόσο, ούτε αυτά ούτε, ακόμα λιγότερο, τα όρια των γεωλόγων (τεκτονικές ρωγμές) είναι τα ευρύτερα ιστορικά όρια της Μεσογείου. Γύρω από την κεντρική θάλασσα δημιουργούνται επάλληλοι κύκλοι ακτινοβολίας, πεδίο που απλώνεται σε όλες τις κατευθύνσεις και σβήνει όσο απομακρύνεται από τα παράλια».
ΙΝFΟ
Το βιβλίο του Γεώργιου Σταϊνχάουερ «Ιστορική Γεωγραφία του Αρχαίου Κόσμου. ΕλλάδαΡώμη» (Εκδ. Παπαδήμα, σελ. 840, τιμή:
75,60 ευρώ) παρουσιάζεται αύριο στις 19.00
στην Ένωση Ανταποκριτών Ξένου Τύπου (Ακαδημίας 23) από τον Πέτρο Θέμελη, τoν Παναγιώτη Δουκέλλη και τον συγγραφέα.
