Άρθρο της «Χαραυγής» η οποία είναι η «Δημοκρατική Εφημερίδα Σάμου-Ικαρίας-Φούρνων» με σημερινή ημερομηνία - Πέμπτη, 15 Απριλίου 2010.
Θα το παρουσιάσουμε επειδή εντυπωσιαστήκαμε από ορισμένες θέσεις του κειμενογράφου που μιλά για «προσάρτηση της Μακεδονίας» από το ελληνικό κράτος των αρχών του 20ου αιώνα καθώς επίσης και για την αντίδραση του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας -που εξελίχθηκε κατόπιν στο γνωστό ΚΚΕ- που αντιδρούσε, επαναλαμβάνουμε, στην ενσωμάτωση της Μακεδονίας στην Ελλάδα, διακηρύσσοντας την θέση του για μια πολυεθνική ανεξάρτητη Μακεδονία και Θράκη.
Ο συντάκτης του κειμένου ας μας συγχωρέσει για τον τονισμό με χρώμα ορισμένων σημείων του κειμένου του.
-----------------------
ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Αφιερωμένο σε εκείνους που η ηλικία τους συμπίπτει με εκείνη του κόμματός τους στο οποίο – μέσα σε χαλεπούς καιρούς – αφοσιώθηκαν με πίστη, θυσία προσωπικής ζωής και αγαπημένων τους ανθρώπων προπάντων όμως με τιμιότητα.
1. Η σοσιαλιστική σκέψη στην Ευρώπη και στην Ελλάδα πριν από τη ΓΣΕΕ και το ΣΕΚΕ.
Τα περισσότερα από τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα ιδρύθηκαν κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα και ακολούθησαν διαφορετικούς δρόμους εξέλιξης. Βασικά χαρακτηριστικά τους βέβαια ήταν ότι κινούνταν στον άξονα της μαρξιστικής ιδεολογίας, έδρασαν στους κόλπους της Β’ Διεθνούς και διεκήρυτταν το αίτημα της κοινωνικής απελευθέρωσης και της παγκόσμιας ειρήνης. Κι ενώ σε άλλα (στη Δυτική Ευρώπη, με κυρίαρχο το Γερμανικό κόμμα) διατηρήθηκε η ενότητα με συγκερασμό διαφορετικών ιδεολογικών προσεγγίσεων, σε άλλα πάλι παρατηρήθηκε διάσπαση όπως στο Ρουμανικό (1899) και στο Ρωσικό (1903) με την επικράτηση των Μπολσεβίκων επί των Μενσεβίκων, υπό την ηγεσία του Λένιν ή στο Βουλγαρικό με την εκδίωξη των οπαδών του πολιτικού συμβιβασμού (οπορτουνιστών) από την ισχυρά μερίδα που πρέσβευε τον κυρίαρχο ρόλο της Επανάστασης.
Τα Βαλκανικά κράτη στα οποία οι σοσιαλιστικές ιδέες κυοφορούνταν από πολύ νωρίς υπήρχε το συγκριτικό πλεονέκτημα, που δε διέθετε η Ελλάδα, της επαφής με την υπόλοιπη Ευρώπη κυρίως όμως με τη Ρωσία καθώς σ’ αυτήν συντελούνταν βασικές ιδεολογικές ζυμώσεις αρκετά πριν από την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917.
Ας μη λησμονείται εξάλλου ότι, πριν από την προσάρτηση της Μακεδονίας, το ελληνικό κράτος ήταν αποκομμένο από τον κύριο ευρωπαϊκό χώρο αλλά και ειδικότερα το Βαλκανικό.
Ωστόσο, οι βασικοί λόγοι της καθυστέρησης είχαν σχέση με την εσωτερική ελληνική πραγματικότητα. Με άλλα λόγια, η οικονομική ανάπτυξη παρουσίασε βραδύτητα, η μετάβαση από το προμονοπωλιακό στο μονοπωλιακό καπιταλιστικό στάδιο ήταν καθυστερημένη ενώ δε δημιουργήθηκαν μεγάλες βιομηχανικές μονάδες που θα λειτουργούσαν ως φυτώρια του προλεταριάτου. Συν τοις άλλοις, απουσίαζε η εμπειρία συγκροτημένων κομματικών μηχανισμών, η δομή των κομμάτων ήταν χαλαρή ενώ το πελατειακό σύστημα και η πατρωνία άμβλυναν τις κοινωνικές αντιθέσεις καθώς εξυπηρετούνταν, για ψηφοθηρικούς λόγους, και άτομα από χαμηλά λαϊκά στρώματα. Εκτός αυτών, η μικροϊδιοκτησία γης επανάπαυε (όσο σταδιακά γίνονταν απαλλοτριώσεις) στην ψευδαίσθηση του προνομίου της ατομικής ιδιοκτησίας ενώ αναπόφευκτα καθήλωνε τον πληθυσμό στην ύπαιθρο (όχι κακό αυτό) χωρίς τη μαζική συγκέντρωση εργατών σε πόλεις όπως σε άλλα κράτη. Τέλος, το όραμα της Μεγάλης Ιδέας, του εθνικισμού δε βοηθούσε στη θεώρηση των εσωτερικών αντιφάσεων της κοινωνίας μέσω της οποία διαμορφώνεται και η ταξική συνείδηση.
Βέβαια, η βιομηχανική ανάπτυξη παρουσίασε κάποια σημαντικά βήματα από το 1870 και μετά, ιδίως επί Χαριλάου Τρικούπη ενώ έκαναν την εμφάνισή τους οι πρώτες εργατικές κινητοποιήσεις και κυκλοφόρησαν τα πρώτα σοσιαλιστικά έντυπα.
Έτσι εμφανίστηκαν ομάδες διανοουμένων με ρομαντικές και ριζοσπαστικές αντιλήψεις χωρίς όμως αναφορά στο Μαρξ (Χοϊδάς, Τριανταφύλλου, Πλάτων Δρακούλης, Σταύρος Καλλέργης). Στον Πύργο και στην Πάτρα διαμορφώθηκαν αναρχικές ή αναρχοσυνδικαλιστικές τάσεις υπό την επίδραση του ιταλικού και γαλλικού αναρχισμού (Προυντόν, Κροπότκιν, Μπακούνιν). Το 1907 κυκλοφόρησε το αξιόλογο βιβλίο «το κοινωνικό μας ζήτημα» του Γεωργίου Σκληρού με παραδοχή της μαρξιστικής θέσης για την πάλη των τάξεων. Ταυτόχρονα είχε αναπτυχθεί το κίνημα του δημοτικισμού. Ο Κων. Χατζόπουλος, επικεφαλής των δημοτικιστών σοσιαλιστών ίδρυσε το 1909 στο Μόναχο τη Σοσιαλιστική Δημοκρατική Ένωση ενώ το 1908 συγκροτήθηκε στην Αθήνα από τον Αλ. Παπαναστασίου και άλλους η Κοινωνιολογική Εταιρεία επηρεασμένη από το γερμανικό μεταρρυθμιστικό σοσιαλισμό. Την ίδια εποχή μεταφράστηκε στην ελληνική το «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος» των Μαρξ, Ένγκελς με τον τίτλο «Κοινωνικόν Μανιφέστο». Στη Θεσσαλία κορυφώνονταν οι αγροτικοί αγώνες για την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών (Κιλελέρ, Μάρτιος 1910). Ο Βόλος παρουσίασε σημαντική εργατική και σοσιαλιστική κίνηση.
Εκτός συνόρων, στην πολυεθνική και εργατική Θεσσαλονίκη ιδρύθηκε το 1909 η Σοσιαλιστική Εργατική Ομοσπονδία (Φεντερασιόν) με ηγετική φυσιογνωμία τον ΙσπανοΕβραίο Αβραάμ Μπεναρόγια. Συσπείρωσε εργάτες, Έλληνες, Εβραίους, Μουσουλμάνους και διαδραμάτισε αργότερα πρωταγωνιστικό ρόλο στην ίδρυση του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κινήματος ΣΕΚΕ. Η Φεντερασιόν εναντιώθηκε αρχικά στην ενσωμάτωση της Μακεδονίας στην Ελλάδα έχοντας αναπτύξει σχέσεις με τα σοσιαλιστικά κόμματα των Βαλκανικών κρατών και θεωρώντας τη διατήρηση της πολυεθνικότητας του χώρου προσφορότερη από την εθνική ομοιογένεια. Αργότερα μετατράπηκε σε κομματική οργάνωση Θεσσαλονίκης του ΣΕΚΕ.
Στην Ελλάδα, ο ενιαίος πολιτικός φορέας «αφικνείται» σε μια περίοδο που οι αδελφοί χώροι της Ευρώπης εγκαταλείπουν σταδιακά τη Β’ Διεθνή καθώς τα κόμματα – μέλη συμμετείχαν στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ταυτόχρονα αναζητά κι αυτός όμως την ένταξη σε ένα νέο διεθνή φορέα τη Γ’ Κομμουνιστική Διεθνή (Κομιντέρν). ΣΕΚΕ και ΓΣΕΕ όμως συμπορεύτηκαν με προβάδισμα ημερών της δεύτερης από το πρώτο.
2. Η ΓΣΕΕ
Η τάση για οργάνωση της εργατικής τάξης ήταν ήδη εμφανής με ενώσεις και σωματεία: Πανελλήνια ομοσπονδία σιγαροποιών και καπνεργατών, ανάλογες τάσεις σε τυπογράφους, ναυτικά σωματεία, οικοδόμους, ραπτεργάτες και σιδηροδρομικούς. Η έναρξη των εργασιών του ιδρυτικού συνεδρίου έγινε στις 21 Οκτωβρίου 1918 αρχικά στην Αθήνα και κατόπιν στον Πειραιά. Το κύριο ρόλο διαδραμάτισε το εργατικό κέντρο Θεσσαλονίκης. Συμμετείχαν 182 αντιπρόσωποι που εκπροσωπούσαν 214 από τα 320 εργατικά σωματεία με 65.000 μέλη. Εμφανίστηκαν τρεις τάσεις: Βενιζελική, σοσιαλιστική και υποστηρικτών του σε λίγες μέρες νέου μορφώματος του ΣΕΚΕ. Ελλείψει ενιαίας ιδεολογικής βάσης, επήλθε διάσπαση μεταξύ Βενιζελικών και σοσιαλιστών. Οι δεύτεροι απαίτησαν οργανική σύνδεση της Γενικής Συνομοσπονδίας με το Σοσιαλιστικό Κόμμα και την υιοθέτηση της αρχής της πάλης των τάξεων.
3. 1ο Πανελλαδικό Σοσιαλιστικό Συνέδριο – Ίδρυση του ΣΕΚΕ
Συγκλήθηκε στα γραφεία του συνδέσμου μηχανικών ατμοπλοίων στον Πειραιά στις 4-10 Νοεμβρίου 1918 και κατέληξε στην ίδρυση του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας. Η ονομασία δήλωνε τον εργατικό, προλεταριακό χαρακτήρα του. Ήταν η 1η φορά στην πολιτική ιστορία της Ελλάδας που εμφανιζόταν ταξικό κόμμα, μη προσωποπαγές και διαταξικό όπως έως τότε συνέβαινε. Εκπροσωπούσε (και το διατράνωσε αυτό) μια μόνο τάξη, την εργατική και δήλωνε ιδεολογική ευθυγράμμιση με παγκόσμιο κίνημα ενώ εξέφραζε επαναστατική προοπτική. Η οργάνωση του προϋπέθετε σταθερότητα και συνοχή με ενεργό δράση των μελών και όχι τυχαία, ευκαιριακή κινητοποίηση οπαδών και ψηφοφόρων.
Στο συνέδριο τέθηκαν θεωρητικού τύπου ζητήματα. Η θεωρητική σύνθεση και ομοιογένεια δεν ήταν ασφαλώς εύκολη ελλείψει ιδεολογικής κατάρτισης και εμπειρίας. Έτσι, διακρίθηκαν τρεις πτέρυγες: Δεξιά – Κεντρώα και Αριστερή. Τη Δεξιά εκπροσωπούσε ο Ν. Γιαννιός ο οποίος τασσόταν υπέρ των εδαφικών διεκδικήσεων του Βενιζέλου και αντιτασσόταν στην προσχώρηση του κόμματος στη Γ’ Κομμουνιστική Διεθνή (Κομιντέρν). Η Κεντρώα πτέρυγα υπό τον Μπεναρόγια της Φεντερασιόν, το Σίδερι και Δημητράτο εξασφάλιζε την πλειοψηφία του συνεδρίου και επεδίωκε συμβιβασμό των δύο πόλων. Η αριστερή πλευρά εκπροσωπήθηκε κυρίως από το Δημ. Λιγδόπουλο ο οποίος θα εργαζόταν για την ένταξη του ΣΕΚΕ στη Γ’ Διεθνή. Στην Κεντρική Επιτροπή περιελήφθησαν οι: Αρ. Αρβανίτης (γεν. γραμματέας) Ν. Δημητράτος, Π. Δημητράτος, Μ. Σίδερις, Σ. Κόκκινος και ο Δ. Λιγδόπουλος. Εγκρίθηκαν οι αρχές, το καταστατικό και το πρόγραμμα του κόμματος, ψήφισμα για την υπεράσπιση της Ρωσικής Δημοκρατίας των Σοβιέτ και ψήφισμα για την ίδρυση Βαλκανικής Ομοσπονδίας. Διατυπώθηκαν αιτήματα για σταδιακή φορολόγηση του κεφαλαίου, συμμετοχή στα κέρδη των μεγάλων μονοπωλίων, εθνικοποίηση συγκοινωνιών, τραπεζών, μεταλλείων, τσιφλικιών και μοναστηριακών κτημάτων. Απαιτούνταν 8ωρο εργασίας, καθορισμός κατώτατου ορίου αμοιβής, καθιέρωση υποχρεωτικής αργίας της Κυριακής κατάργηση του νόμου που εμπόδιζε την απεργία και του νόμου περί επιστράτευσης των εργατών.
Οι εσωτερικές εξελίξεις οδήγησαν στη ριζοσπαστικοποίηση των ιδεών πολλών στελεχών τα οποία προέτασσαν τον κομμουνιστικό χαρακτήρα του κόμματος και σύνδεση με την Κομιντέρν.
4. Κομιντέρν και ΣΕΚΕ – ΚΚΕ Στις 2 Μαρτίου του 1919 στη Μόσχα συνήλθε συνδιάσκεψη στην οποία πήραν μέρος 52 αντιπρόσωποι από 35 κομμουνιστικά και σοσιαλιστικά κόμματα 21 χωρών της Ευρώπης, Αμερικής και Ασίας. Κύριο ρόλο διαδραμάτισε σ’ αυτό ο Λένιν και το κόμμα των Μπολσεβίκων. Τονίστηκε η ανάγκη του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού ώστε να εξασφαλίζεται ενότητα θέλησης και δράσης των κομμουνιστικών κομμάτων, καθώς και η ανάγκη συνειδητής κομματικής πειθαρχίας και του διεθνισμού με την εκδήλωση επαναστατικής αλληλοϋποστήριξης και αλληλοβοήθειας. Έτσι τέθηκε ο στόχος της συγκρότησης παγκόσμιου επιτελείου που θα συσπείρωνε σε όλα τα κράτη τις ριζοσπαστικές ομάδες, θα δημιουργούσε νέα κόμματα και θα βοηθούσε στην κατάληψη της εξουσίας από την εργατική τάξη.
Το 1920 η Βαλκανική Σοσιαλιστική Ομοσπονδία που είχε ιδρυθεί το 1915 στο Βουκουρέστι προσχώρησε στην Κομιντέρν και μετονομάστηκε Βαλκανική Κομμουνιστική Ομοσπονδία. Το ΣΕΚΕ δεν πήρε μέρος στο 1ο συνέδριο της Κομιντέρν αλλά το Μάιο του 1919 αποφάσισε την αποχώρησή του από τη Δεύτερη Διεθνή και την προετοιμασία προσχώρησής του στην Τρίτη Κομμουνιστική Διεθνή. Η απόφαση βέβαια ελήφθη ύστερα από σκληρή ιδεολογική σύγκρουση μεταξύ Μπεναρόγια και Α. Σίδερι από τη μια πλευρά και Λιγδόπουλο, Δημητράτο, Μ. Σίδερη και Κομιώτη από την άλλη. Ήδη, εξαιτίας της καθυστέρησης προσχώρησης μέλη της σοσιαλιστικής νεολαίας ίδρυσαν το 1919 την Κομμουνιστική Ένωση σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Ήταν εκτός των άλλων μια περίοδος διώξεων στελεχών εξαιτίας της αντίθεσής τους στη Μικρασιατική Εκστρτεία. Τελικά, στο Β’ Συνέδριο του ΣΕΚΕ (Απρίλιος 1920) αποφασίστηκε η οργανική προσχώρηση στην Κομιντέρν και η προσθήκη του Κ στο τέλος του ονόματος: ΣΕΚΕ (κ) = κομμουνιστικό. Ωστόσο, ο τρόπος λειτουργίας της Κομιντέρν οδήγησε σε εσωτερικές διαφωνίες.
(Το Σεπτέμβριο του 1920 στο 2ο συνέδριο της ΓΣΕΕ η πλειοψηφούσα πτέρυγα τάχθηκε υπέρ της πάλης των τάξεων και της οργανικής σύνδεσης με το ΣΕΚΕ. Ο Ριζοσπάστης έγινε κοινό όργανο ΣΕΚΕ και ΓΣΕΕ. Αυτό βέβαια προκάλεσε τη διασπαστική κίνηση της ομάδας του Γιαννιού και την προσχώρησή του στη Βενιζελική του Μαχαίρα με ξεχωριστό συνέδριο στον Πειραιά).
Η ένταξη στην Κομιντέρν προϋπέθετε την αποδοχή των 21 όρων που μεταξύ άλλων προέβλεπε την υποχρεωτική εφαρμογή των αποφάσεων του διεθνούς κέντρου. Σιγά – σιγά εντάθηκε ο αυστηρός συγκεντρωτισμός. Άτομα – εκπρόσωποι της Διεθνούς αποστέλλονταν για την επίβλεψη εφαρμογής των όρων. Τα Βαλκανικά κόμματα μαζί με το ελληνικό ανήκαν σε τρία ξεχωριστά όργανα
Α) τη Βαλκανική Κομμουνιστική Ομοσπονδία με στόχο την παροχή προπαγανδιστικού υλικού και οικονομικής βοήθειας καθώς και την ενίσχυση των κομμάτων για μελλοντική επανάσταση στα Βαλκανικά κράτη β) το γραφείο του Βερολίνου γ) και η Βαλκανική Γραμματεία των χωρών. Η Βαλκανική Κομμουνιστική Ομοσπονδία καταργήθηκε το 1931 αφού σταδιακά αποψιλώθηκε και κρίθηκε ότι τα κόμματα από μόνα τους μπορούσαν πλέον να επιλύουν τα προβλήματά τους. Η ελληνική παρουσία πάντως ήταν μικρότερη στις επιτροπές του μηχανισμού της Κομιντέρν αλλά και η Ελλάδα δεν παρουσίαζε ιδιαίτερη θερμή συμμετοχή, δε λάμβανε μέρος σε πολλές συνεδριάσεις της και δεν έσπευδε να καλύψει τη μόνιμη θέση στα καθοδηγητικά όργανα. Η εκτίμηση είναι ότι αντιμετώπιζε προφανώς με σκεπτικισμό τον κύριο ρόλο που διαδραμάτιζαν οι Βούλγαροι. Έτσι, το ΚΚΕ κατηγορήθηκε το 1928 ότι έπασχε από επαρχιωτισμό και ότι ασχολούνταν περισσότερο με τα δικά του ζητήματα παρά με τα παμβαλκανικά. Ίσως βέβαια τα προβλήματα που επισωρεύτηκαν με την άφιξη των προσφύγων, η εθνική ομοιογένεια που επιτεύχθηκε κυρίως στο χώρο της Βόρειας Ελλάδας, οι παλαιές βλέψεις των όμορων κρατών και οι πρόσφατοι Μακεδονικοί και Βαλκανικοί Αγώνες δεν άφηναν και από επικοινωνιακής απόψεως με τον υπόλοιπο κόσμο αλλά και με τους ίδιους τους αριστερούς πολλά περιθώρια σαφούς διαχωριστικής γραμμής της εθνικότητας με τη διεθνικότητα. Αυτό είχε ήδη φανεί μέσα στη δεκαετία όταν ανέκυψε ως θεωρητικό ζήτημα τακτικής αν τα εθνικά προβλήματα θα επιλυθούν μετά τη σοσιαλιστική επανάσταση η οποία σταδιακά θα απορροφήσει αστικοδημοκρατικά προβλήματα όπως αυτό ή αν πρέπει να επιλύονται πριν από την επανάσταση ώστε να μην εμπλέκεται η τελευταία σ’ αυτά. Αυτή ήταν η προτίμηση των Βουλγάρων οι οποίο ενέταξαν το εθνικό στον πολιτικό σχεδιασμό και συμμάχησαν με τους Μακεδόνες αυτονομιστές. Η ηγεσία του ΚΚΕ, ύστερα από πιέσεις εκ μέρους της Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας υιοθέτησε εκείνη την εποχή το σύνθημα της ενιαίας και ανεξάρτητης Μακεδονίας και Θράκης, με αντιδράσεις ωστόσο κομματικών μελών ιδίως της Μακεδονίας και χωρίς η ίδια να το στηρίζει σθεναρά παρά τη θεωρητική αντιιμπεριαλιστική θεωρία που ανέπτυξε στο διάλογο που ανοίχτηκε. Το ζήτημα ανέκυψε εξαιτίας σλαβόφωνου πληθυσμού και στα 3 τμήματα της Μακεδονίας. Ο πρώτος που διαφώνησε ήταν ο τότε διευθυντής του Ριζοσπάστη Γ. Κορδάτος υποστηρίζοντας ως ανεδαφικό το αίτημα της Βαλκανικής Ομοσπονδίας. Το ΚΚΕ απέρριψε ως λανθασμένη τη στάση αυτή αργότερα. Ας επιστρέψουμε όμως στο ’21.
5. ΠΡΟΣ ΤΗ ΜΕΤΕΞΕΛΙΞΗ ΣΕ ΚΚΕ
* Φεβρουάριος του ’21: Τα γεγονότα του Βόλου. Εργατικά συλλαλητήρια πάνω από 15.000 άτομα κατά της ακρίβειας των ειδών διατροφής και πρώτης ανάγκης και κατά του πολέμου. Ανοιχτή σύγκρουση με χωροφυλακή και μεταφορά ενισχυτικών δυνάμεων από Λάρισα και Θεσσαλονίκη. Ακολούθησαν αθρόες συλλήψεις συνδικαλιστών και στελεχών του ΣΕΚΕ μεταξύ των οποίων και του Μπενταρόγια.
* Νοέμβριος του ’21: Απεργιακές κινητοποιήσεις ηλεκτροτεχνιτών με μαζική συμμετοχή και με αιτήματα οικονομικά και αντιπολεμικά. Θεωρήθηκε στάση και διατάχθηκε επιστράτευση απεργών, συλλήψεις και δίκες.
* Φεβρουάριος του ’22: Συγκλήθηκε συνδιάσκεψη του κόμματος με διάσταση απόψεων σε ιδεολογική βάση. Λόγω της στράτευσης πολλών νέων στο Μικρασιατικό Μέτωπο ενισχύθηκε η ρεφορμιστική πτέρυγα της «μακράς νομίμου υπάρξεως». Σύμφωνα με αυτήν, η επανάσταση δεν ήταν η μόνη λύση αλλά το κόμμα δε θα έπρεπε να αντιμετωπίζει αρνητικά τις μικροαστικές αντιλήψεις και θα έπρεπε να συμμετέχει στους κοινοβουλευτικούς αγώνες για να αναδειχθεί. Εκπρόσωποι ήταν οι Μπεναρόγια – Σίδερις και Δημητράτος. Η συνδιάσκεψη δήλωσε επίσης ότι σέβεται τις Θέσεις της Γ. Διεθνούς αλλά το κόμμα δεν δεσμεύεται σε απόλυτο σεβασμό τους.
* Με το τέλος της Μικρασιατικής Εκστρατείας οι λεγόμενοι Παλαιοί Πολεμιστές ενίσχυσαν πάλι τη ριζοσπαστική κομμουνιστική πτέρυγα και αγωνίστηκαν για την ανατροπή των αποφάσεων της προαναφερόμενης Συνδιάσκεψης.
* Το Μάιο του ’23 συγκλήθηκε εθνικό συμβούλιο που επανέφερε το κόμμα σε επαφή με την Κομιντέρν εκπρόσωπος της οποίας παρακολούθησε τις εργασίες (του συμβουλίου). Σ’ αυτήν τη σύγκληση και σε άλλη του Φεβρουαρίου του ’24 απομακρύνθηκαν οι πρωτεργάτες της προηγούμενης κίνησης.
3ο έκτακτο συνέδριο του ΣΕΚΕ 26/11 – 3/12/ 1924
Συνήλθε στην Αθήνα και χαρακτηρίστηκε έκτακτο επειδή δεν είχε προετοιμαστεί καλά. Αντιπρόσωπος της Κομμουνιστικής Διεθνούς ήταν ο Μανουήλσκι και της Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας ο Σμέραλντ. Επρόκειτο για μια δύσκολη περίοδο με διώξεις κομμουνιστών και πρωτοπόρων αγωνιστών και με εσωκομματική διαπάλη. Το συνέδριο αποδέχτηκε ομόφωνα όλες τις αποφάσεις της Γ’ Διεθνούς και της Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας. Το κόμμα επικρίθηκε από τους ξένους αντιπροσώπους εκ νέου για τη μη σθεναρή στάση του στο θέμα της ανεξάρτητης Μακεδονίας και Θράκης. Οι ομιλητές προέβαλαν τις αλλαγές που είχαν διαμορφωθεί στην πληθυσμιακή σύσταση του χώρου εμφανώς όμως πιεζόμενοι εξ ανάγκης να συμμορφωθούν με τις διεθνείς επιταγές. Ο Κορδάτος εκ νέου αντιτάχθηκε σθεναρά. Το κόμμα πλήρωσε ακριβά ωστόσο αυτήν την ευθυγράμμιση εφόσον κατασυκοφαντήθηκε στις λαϊκές μάζες και άνοιξαν οι ασκοί του Αιόλου για ένταση της τρομοκρατίας κατά των κομμουνιστών αφήνοντας απογοητευμένη και μια πολύ μεγάλη μερίδα του λαού που πολύ εύκολα τότε μπορούσε να είχε συσπειρωθεί γύρω από αυτή χάρης τους συνδικαλιστικούς αγώνες. Η θέση αυτή αποκηρύχθηκε επίσημα από το ΚΚΕ το 1936.
Το ΣΕΚΕ μετονομάστηκε σε Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας Κ.Κ.Ε. Αποφασίστηκε επίσης η μπολσεβικοποίηση του κόμματος δηλαδή η αποκρυστάλλωση της φυσιογνωμίας του ώστε να διαφοροποιείται από τα αστικά κόμματα.
Επίκουρος
Βιβλιογραφία
• Μαν. Χουμεριανού: Από το ΣΕΚΕ ΣΤΟ ΚΚΕ
• Σπ. Μαρκέτου: Η Ελληνική Αριστερά
• Αλ. Δάγκα: ΚΚΕ : Ελληνικό τμήμα της Κομμουνιστικής Διεθνούς
• Παν. Νούτσου: Η σοσιαλιστική σκέψη. Από την επίκληση του Ρήγα στην ενηλικίωση του ΚΚΕ
• Δοκίμιο Ιστορίας του Κ.Κ.Ε. Α’ τόμος
http://www.xaravgi-samos.gr/issueitem.php?issue=97&issueitem=3034
