Την ύπαρξή του αποκαλύπτει επιγραφή σε λίθινη στήλη που βρέθηκε στα Μακρά Τείχη του Πειραιά
ΜΑΡΙΑ ΘΕΡΜΟΥ
Η επιγραφή «ΟΡΟΣ ΜΝΗΜΕΙΟΥ» είναι σαφής: Εδώ υπάρχει ένα μνημείο, πληροφορούσαν με αυτόν τον τρόπο οι αρχαίοι τους διαβάτες, προσδιορίζοντας και τα όριά του. Το ενδιαφέρον όμως είναι ότι αυτή η επιγραφή, χαραγμένη επάνω σε λίθινη στήλη, αποκαλύφθηκε μέσα στα Μακρά Τείχη του Πειραιά, στο τμήμα τους που ήλθε πρόσφατα στο φως, κάτω από τις γραμμές του τρένου, μεταξύ των σταθμών Καλλιθέας και Μοσχάτου. Πρόκειται δηλαδή για εύρημα επιπλέον των Μακρών Τειχών, ένα άγνωστο μνημείο την ύπαρξη του οποίου είχαν απλώς υποψιαστεί οι αρχαιολόγοι που διενήργησαν την ανασκαφή. Για την ακρίβεια, εντοπίστηκε η γωνία μιας λίθινης κατασκευής, ο χαρακτήρας της οποίας όμως επιβεβαιώθηκε μόνο με την ανεύρεση του «όρου».
Περισσότερα στοιχεία για το μνημείο δεν υπάρχουν. Πιθανολογείται όμως ότι πρόκειται για ταφικό, αφού είναι γνωστό ότι εντός των Μακρών Τειχών και ταφές γίνονταν και μνημεία ανεγείρονταν. Το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος του βρίσκεται κάτω από τον άξονα των νέων σιδηροτροχιών που τοποθετήθηκαν στο πλαίσιο της ανακαίνισης των γραμμών του ΗΣΑΠ λειτούργησε απαγορευτικά για τη συνέχιση της ανασκαφής, η οποία θα έδινε τις απαντήσεις. Για αυτόν τον λόγο άλλωστε το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο έχει απορρίψει σχετικό αίτημα της αρμόδιας Εφορείας Αρχαιοτήτων. Η επαναλειτουργία των γραμμών του τρένου θεωρήθηκε πρωτεύουσας σημασίας. Ας σημειωθεί πάντως ότι το μνημείο απέχει μόνο λίγα μέτρα από την εσωτερική όψη του Νότιου Σκέλους των Μακρών Τειχών και από την κλίμακα- αποκαλύφθηκαν τρεις βαθμίδες της- με την οποία ανέβαινε κανείς στον περίδρομο του τείχους. Δίπλα εξάλλου βρέθηκε μια πυλίδα μέσω της οποίας γινόταν η επικοινωνία με την εκτός των τειχών περιοχή. Σε επαφή με το τείχος, τέλος, εντοπίστηκε η αρχαία οδός που συνέδεε τη Διαμέσου Πύλη του Πειραιώς με το Αστυ. Αν όλα αυτά τα στοιχεία μπορεί να σημαίνουν κάτι ιδιαίτερο για το άγνωστο μνημείο, μόνον η περαιτέρω- πλην αδύνατη- έρευνα θα μπορούσε να το δείξει.
Αρχαιολογική ανασκαφή αναμένεται ωστόσο να πραγματοποιηθεί, εκτός των γραμμών του τρένου, στο πεζοδρόμιο και ενδεχομένως στον παρακείμενο δρόμο προκειμένου να αποκαλυφθεί η εξωτερική παρειά των Μακρών Τειχών. Είναι και το μοναδικό τμήμα της ανασκαφής που θα διατηρηθεί ως μικρή υπόμνηση αυτού του σημαντικού αρχαίου έργου, το οποίο παραμένει θαμμένο εδώ και αιώνες στη γη και η πορεία του συμπίπτει σε αρκετό μήκος με τον σιδηροδρομικό άξονα. (Η χάραξή του τον 19ο αιώνα είχε γίνει επίτηδες επάνω από το τείχος για μεγαλύτερη σταθερότητα των εδαφών.)
Αξίζει να σημειωθεί ότι το τμήμα των Μακρών Τειχών που αποκαλύφθηκε στο Μοσχάτο χρονολογείται στην εποχή του Κόνωνος (394 π.Χ.).
To Βήμα
