Οι δράσεις του Μεγαλέξανδρου ήταν τα αγαπημένα του παραμύθια. Όλες οι αναφορές στην κλασική αρχαιότητα κέντριζαν το ενδιαφέρον του και ταξίδευαν τη σκέψη του. Από μικρός έγινε ταγός του ελληνικού πολιτισμού και βάλθηκε να μελετήσει τη μακρά πορεία του στον χρόνο. Η δύσκολη ελληνική γλώσσα ήταν απλώς ένας σκόπελος, που έπρεπε γρήγορα να ξεπεραστεί. Βλέπεις, δεν ήταν καν Έλληνας...
Ο Αφγανός υφυπουργός Πολιτισμού, Ομάρ Σουλτάν, σπούδασε αρχαιολόγος στη Θεσσαλονίκη, συμμετείχε, ως μαθητής του Ανδρόνικου, στις ανασκαφές στην Βεργίνα, και εκείνοι, που τον γνωρίζουν καλά, τον χαρακτηρίζουν πιο Έλληνα κι από τους Έλληνες, αφού αυτό το...δέντρο είχε μακριές ρίζες. Ο ...σπόρος έπεσε στην πατρίδα του και τα κλαδιά απλώθηκαν γρήγορα ίσαμε την Ελλάδα. Γεννήθηκε στην Καμπούλ το 1949, όπου έζησε τα παιδικά του χρόνια, πήγε σχολείο και μυήθηκε στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό.
«Ξεδιπλώνοντας» την πορεία του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο κ. Σουλτάν εντυπωσιάζει αρχικά με τα άπταιστα ελληνικά του.
«Από πολύ μικρός, αυτό που θυμάμαι να με συνεπαίρνει είναι η αρχαία ελληνική ιστορία. Οι ιστορίες για τον Μέγα Αλέξανδρο και όλες οι αναφορές στην κλασική αρχαιότητα, μου προκαλούσαν, πάντοτε, τεράστιο ενδιαφέρον. Μελετούσα οτιδήποτε είχε να κάνει με τον ελληνικό πολιτισμό. Η χαρά μου ήταν απερίγραπτη όταν το 1969, σε ηλικία 19 χρονών, κέρδισα μία υποτροφία για να σπουδάσω Αρχαιολογία, στη Φιλοσοφική σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, στη Θεσσαλονίκη», θυμάται.
Έφτασε στη μακεδονική πόλη άγνωστος μεταξύ αγνώστων, χωρίς να γνωρίζει λέξη ελληνικά. Ωστόσο, πέφτοντας με τα... μούτρα στις σπουδές του πολύ σύντομα έμαθε τη γλώσσα, εντάχθηκε στην πανεπιστημιακή κοινότητα, έκανε φίλους και έζησε την παραδοσιακή ελληνική φοιτητική ζωή. «Αγαπώ την Ελλάδα και στη Θεσσαλονίκη έζησα τα καλύτερα χρόνια της ζωής μου», λέει και αναπολεί: «Δε θα ξεχάσω ποτέ αυτή την περίοδο. Ήμουν ένας νέος από μια μακρινή χώρα, αλλά οι συμφοιτητές μου με αγκάλιασαν από την πρώτη στιγμή. Δεν μπορώ να ξεχάσω τις παρέες, τα μαγευτικά μέρη που επισκέφθηκα, το καλό φαγητό και τη διασκέδαση, αλλά κυρίως το πανεπιστήμιο, τις σπουδές, τους καθηγητές μου και τις μοναδικές εμπειρίες στις ανασκαφές της Βεργίνας, ως φοιτητής του καθηγητή Ανδρόνικου».
Η φωνή του αλλάζει, βαραίνει, μιλάει με δέος, με βαθιά ευγνωμοσύνη για τον Μανόλη Ανδρόνικο και για την μαθητεία κοντά του, γεγονός που, ως απεδείχθη, καθόρισε τη μετέπειτα πορεία του.
«Εγώ τον έβλεπα σαν ήρωα και αυτός μου φερόταν σαν πατέρας. Με χάιδευε με τα λόγια του, με βοήθησε πολύ στις σπουδές μου. Το ότι συμμετείχα κοντά του στις ανασκαφές στη Βεργίνα, ήταν κάτι που ούτε μπορούσα να φανταστώ, όταν έφυγα από το Αφγανιστάν. Δε θα ξεχάσω πότε τη σιγουριά του όταν μας έλεγε ότι εκεί που θα σκάβαμε, θα βρίσκαμε αρχαίους τάφους. Κάποιοι δεν τον πίστευαν. Όταν όμως έφερε στο φως αυτό που είχε προαναγγείλει, η χαρά και ο ενθουσιασμός του ήταν απερίγραπτος. Ήταν ένας σπουδαίος καθηγητής και ακόμα πιο σπουδαίος άνθρωπος. Του χρωστάω πολλά», λέει με συγκίνηση ο κ. Σουλτάν. Με ανάλογο σεβασμό μιλά και για τους άλλους καθηγητές του και για τον Δημήτρη Παντερμαλή.
Το 1975, ο νεαρός Αφγανός ολοκληρώνει τις σπουδές του και αναχωρεί για την πατρίδα του. Εκεί εργάζεται ως ανώτερος σύμβουλος της κυβέρνησης για σχεδόν δύο χρόνια. Το 1978 επιστρέφει για λίγους μήνες στην Ελλάδα και ξαναφεύγει. Τον επόμενο χρόνο, μετά το σοβιετικό πραξικόπημα στην Καμπούλ, αναχωρεί για τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου εργάζεται και διδάσκει Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας έως το 2002. Εκείνη τη χρονιά και ενώ έχει κηρυχθεί ο «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας» από τη Δύση, μετά το τρομοκρατικό κτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου, τον καλεί η αφγανική κυβέρνηση να αναλάβει χρέη υφυπουργού Πολιτισμού. Αν και η χώρα του βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση για περισσότερα από 23 χρόνια και έχοντας επίγνωση των κινδύνων, ο κ. Σουλτάν δεν αρνείται να αναλάβει το δύσκολο υφυπουργείο.
«Κύριο μέλημά μου ήταν και είναι η διάσωση και η προώθηση του αφγανικού πολιτισμού», λέει και συνεχίζει: «Όταν επέστρεψα από τις ΗΠΑ στο Αφγανιστάν, το αρχαιολογικό μουσείο στην Καμπούλ ήταν κατεστραμμένο. Πολλά σημαντικά μνημεία μας ήταν κατεστραμμένα από τους Ταλιμπάν και τους διαρκείς πολέμους. Ο τόπος καθημαγμένος, ο κόσμος ταλαιπωρημένος και οι νέοι έπρεπε να αποκτήσουν επαφή με τον πολιτισμό τους, τον οποίο ξεχνούσαν, ή δε μάθαιναν καν, εξαιτίας τις εμπόλεμης κατάστασης. Είχα πολύ δουλειά να κάνω».
Η κουβέντα έρχεται πάλι μοιραία στον τόπο των σπουδών.
«Η Ελλάδα μας βοήθησε πολύ στην ανοικοδόμηση των μνημείων μας. Ήρθα σε επαφή με τον τότε υπουργό Πολιτισμού, Ευάγγελο Βενιζέλο, και κατόπιν συνεννοήσεων η Ελλάδα εξασφάλισε 750.000 δολάρια, μέσω της Ουνέσκο, για την ανοικοδόμηση του μουσείου. Αυτό ήταν ένα πολύ σημαντικό έργο. Σήμερα επισκέπτονται το μουσείο περίπου 500 Αφγανοί μαθητές και φοιτητές την ημέρα και είμαστε πολύ περήφανοι γι αυτό», λέει.
Αφγανοί σπουδαστές φοιτούν στα ελληνικά πανεπιστήμια με υποτροφίες της ελληνικής κυβέρνησης. Τη 17η Αυγούστου υπεγράφη στην Καμπούλ, από τον Έλληνα πρέσβη, Πέτρο Μαυροειδή, και τον Αφγανό υφυπουργό Άμυνας, Μοχάμεντ Φαουζί, συμφωνία που αφορά τη φοίτηση τεσσάρων Αφγανών μαθητών σε Ανώτατα Στρατιωτικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της Ελλάδας. «Έχουμε μια πολύ καλή συνεργασία με την ελληνική κυβέρνηση και αυτή η συνεργασία μπορεί να επεκταθεί», σημειώνει ο κ. Σουλτάν και απευθύνει πρόσκληση προς όλους, να επισκεφθούν τον τόπο του και να γνωρίσουν τον πολιτισμό του.
Μιλώντας για το όραμά του και για το πώς φαντάζεται τη χώρα του στο άμεσο μέλλον, σημειώνει με ρεαλισμό:
«Προσπαθώ με κάθε τρόπο να δώσω την ευκαιρία στους νέους Αφγανούς, να γνωρίσουν τον πολιτισμό τους, ο οποίος είναι πολύ σημαντικός και παράλληλα να δείξω προς τα έξω, ότι το Αφγανιστάν δεν είναι φανατισμός, γυναίκες με μπούργκα και εξτρεμιστές, που κάνουν επιθέσεις αυτοκτονίας. Έχουμε έναν σπουδαίο αρχαίο πολιτισμό. Έχουμε 30 χρόνια πόλεμο και υποφέραμε πολύ. Δεν πιστεύω στον πόλεμο. Εγώ πιστεύω στον πολιτισμό της ειρήνης. Θέλω να δω ένα ειρηνικό Αφγανιστάν και πιστεύω ότι ο πολιτισμός είναι ένας τρόπος για να έρθει η ειρήνη».
Ένας Αφγανός, αλλά ...φορέας και ταγός του ελληνικού πνεύματος, υφυπουργός Πολιτισμού δεν θα μπορούσε παρά να είναι ενημερωμένος και για την πολιτικο-οικονομική κατάσταση της χώρας της καρδιάς του. Ο Ομάρ Σουλτάν στέλνει το δικό του μήνυμα αισιοδοξίας στην Ελλάδα: «Ο ελληνικός λαός, όπως και ο αφγανικός, είναι λαοί δυνατοί και περήφανοι Και οι δύο έχουν περάσει πολλά. Αν κοιτάξουμε την ιστορία, θα δούμε ότι πάντα βρίσκουμε τη δύναμη να ξεπερνάμε όλα τα εμπόδια και τις δυσκολίες, που παρουσιάζονται. Είμαι βέβαιος ότι αυτή η κρίση θα ξεπεραστεί σύντομα και θα αποτελέσει άλλο ένα κομμάτι της ιστορίας της χώρας σας. Οι Έλληνες είναι, ιστορικά, ο καλύτερος λαός της υφηλίου και θα τα καταφέρουν».
Κείμενο: Ηλίας Παλιαλέξης
