Από τον Στάντη Ρ. Αποστολίδη
Α. G. Woodhead
Η μελέτη των ελληνικών επιγραφών
μτφρ.: Ελένη Κουρίνου - Φλωρεντία Πίκουλα, επιμέλεια: Γ. Πίκουλας
εκδόση Ινστιτούτο του βιβλίου Α. Καρδαμίτσα, σ. 256, ευρώ 25,24
Εχουμε συνηθίσει το φιλελληνισμό σαν ελεημοσύνη, που 'ρχεται την τελευταία πάντοτε στιγμή, σχεδόν τον εκζητούμε, καιροφυλακτώντας πότε θα τον εκδηλώσει, «ως οφείλει», ο «ξένος ισχυρός» και τον βρίζουμε κιόλας με την ξεδιαντροπιά τού επαγγελματία ζητιάνου, αν δεν μας φανεί αρκετός...
Υπάρχει βέβαια ένας φιλελληνισμός της επιστήμης, μα δεν είναι μετατρέψιμος σε χρήμα... Και το δικό μας μάτι, λιμάζοντας για το άμεσο κέρδος, πού να διακρίνει ότι μέγας θησαυρός βρίσκεται στην Παιδεία κρυμμένος και το πιο «άχρηστο» για τα μυαλά των τεχνοκρατών σήμερα, τα κλασικά γράμματα, οι ανθρωπιστικές επιστήμες, θα μπορούσαν ν' αποτελέσουν παγκόσμιο δέλεαρ, περιζήτητο «προϊόν με προστατευόμενη ονομασία προέλευσης» κι η χώρα να μετατραπεί σε πρότυπο εκπαιδευτικό φυτώριο παγκοσμίως; Και μη δεν είναι δικοί μας πράκτορες οι χιλιάδες ελληνιστές, διάσπαρτοι σ' όλο τον πλανήτη, της γλώσσας μας οι φιλόλογοι, του τόπου και του πολιτισμού μας οι αρχαιολόγοι, του λαού και των επιτευγμάτων του οι ιστορικοί; Ομως η φωνή τους μένει ανενεργή όσο οι ίδιοι εμείς δεν τους δίνουμε σημασία...
Το εγχειρίδιο του Α. G. Woodhead περιέχει το απόσταγμα της εμπειρίας ενός κορυφαίου ερευνητή, που καταπιάστηκε με τη μελέτη των αρχαιοελληνικών επιγραφών κι επιχειρεί σ' ένα συνοπτικό βοήθημα να παράσχει εξαντλητική ανασκόπηση τόσο των πορισμάτων της Επιγραφικής όσο και των ανοιχτών προβλημάτων που θ' αντιμετωπίσει σε κάθε του βήμα ο νέος επιστήμονας. Με το μεράκι του ανθρώπου που αγαπάει το αντικείμενο της δουλειάς του και τη νηφαλιότητα που πρέπει να 'χει και να μεταδίδει ένας δάσκαλος, εκθέτει τις ειδικές γνώσεις που απαιτούνται για την ανάγνωση, χρονολόγηση, κατάταξη, ερμηνεία κι έκδοση των επιγραφών, προειδοποιεί για τις παγίδες του «επαγγέλματος», φωτίζει τις μεθόδους εργασίας, και μάλιστα μ' αξιοζήλευτη ισορροπία, είτε εξηγεί πρακτικότατα θέματα, όπως η κατασκευή ενός εκτύπου, είτε ανοίγεται στο πέλαγος θεωρητικών αναζητήσεων, όπως η θέσπιση κανόνων δεοντολογίας στο λεπτό διαχωρισμό λ.χ., ανάμεσα στη θεμιτή, την παράτολμη ή και την αυθαίρετη συμπλήρωση των χασμάτων του λίθου...
Δεν απαξιώνει ούτε και τις εντελώς πρώτες βασικές γνώσεις να περιλάβει, που με κόπο θ' αναζητούσε κανείς σε ειδικότερα βοηθήματα, ενώ συγκεντρωμένες έτσι και πρόσφορα καταταγμένες, καθιστούν το εγχειρίδιο χρηστικό όργανο, με κέρδος πάντα να το ξεφυλλίζει, κι ο νέος κι ο ώριμος επιγραφικός, βρίσκοντας βολικά τακτοποιημένα μέσα όσα διάσπαρτα θυμάται κι εμπειρικά εν πολλοίς χρησιμοποιεί.
Καίριες κι οι βιβλιογραφικές συμπληρώσεις του επιμελητή, γεφυρώνουν το κενό απ' την έκδοση του πρωτοτύπου ίσαμε σήμερα, μιας και στην Επιγραφική κάθε καινούρια δημοσίευση δυνατόν να επιβάλει ριζική αναθεώρηση στην κατάταξη των Αθηναίων αρχόντων ή σ' επίμαχα ζητήματα του αττικού ημερολογίου, που ταλανίζουν τις αυθεντίες του κλάδου έναν και πλέον αιώνα!
Τέλος, ενδιαφερότατα και τ' αρχικά κεφάλαια για τα διάφορα ελληνικά αλφάβητα και τους τρόπους γραφής, όπου τεκμηριωμένα και μ' αυστηρά επιστημονικό πρίσμα καταδεικνύεται η προέλευση του ελληνικού αλφαβήτου απ' το φοινικικό, με ανάλυση των ποικίλων κατά τόπους προσαρμογών του στο φωνητικό σύστημα της γλώσσας μας. Αυτά, μπας και πάψουν οι ανόητες προπαγάνδες, περί ελληνικής τάχα καταγωγής του, που συνεχίζουν να στραβώνουν αφελείς υπερεθνικόφρονες, βαυκαλίζοντάς τους με ονειροφαντασίες, πως όλα εμείς τ' ανακαλύψαμε... Επιτέλους, βρήκαμε τόσα, ώστε αντέχει η ράχη μας να 'χουμε δανειστεί τα γράμματα... Ας αρκεστούμε να 'μαστε οι ευρέτες της Φιλοσοφίας, της Ιστορίας, της Δημοκρατίας, των συμπολιτειακών πολιτευμάτων, της επιστημονικής υποτύπωσης σχεδόν όλων των κλάδων του Επιστητού (Ιατρικής, Γεωμετρίας, Εθνολογίας, Φυσικής, Μετεωρολογίας, Γεωγραφίας κ.ά.), αφήνοντας τις Πυραμίδες στους Αιγύπτιους, το νόμισμα στους Λυδούς, το χαρτί στους Κινέζους...
*
Το εγχειρίδιο του φιλέλληνα, στην ουσία, Woodhead αποτελεί άριστο βοήθημα και καθώς τα πανεπιστήμιά μας δεν έχουν καταφέρει ούτε το διεθνές ρεύμα των διψασμένων γι' αρχαία παιδεία σπουδαστών να εκμεταλλευτούν ούτε ευέλικτα προγράμματα να διαμορφώσουν, μένοντας προσηλωμένα σε διδασκαλία ξερών κειμένων δίκην ιερατικών σχολών και σε θεωρητικές προσεγγίσεις της Αρχαιολογίας, δίχως επαφή ποτέ με το χώμα της ανασκαφής, αλλ' ούτε καμιά γόνιμη συνεργασία επιστημονικών εδρών έχουν θεμελιώσει -τι Νομική με Φιλολογία θα μπορούσε να συζευχθεί, τι Βιολογία κι Αρχαιολογία ή Οικονομικά κι Ιστορία, ώστε να παραχθούν πραγματικά πρωτότυπες μελέτες!-, ας πάρουμε τουλάχιστον την πεπατημένη, εισάγοντας ως διδακτικά βιβλία έργα αναγνωρισμένα ξένων, κι ας σταθούμε, μέσω έγκυρων μεταφράσεων, εφάμιλλοί τους, αφού την πρωτοπορία την έχουμε προ πολλού απεμπολήσει. Ισως η επόμενη γενιά την αξιωθεί - αν μέχρι τότε δεν διδάσκεται επαρκέστερα ο Πλάτων κι ο Αριστοτέλης στη Νότιο Κορέα...
http://www.enet.gr/
Θεματολόγιο
