Oι Τουρκοκύπριοι γιορτάζουν και αυτοί Πρωτοχρονιά. Στοιβαγμένοι, οι περισσότεροι, σε κλεμμένες ελληνοκυπριακές περιουσίες υποδέχθηκαν τον νέο χρόνο με ψαλιδισμένες τις ελπίδες για λύση. Η άγρια προπαγάνδα του κατοχικού καθεστώτος και της Τουρκίας μετέβαλε το θετικό πρόσημο των τελευταίων ημερών σε μια επιφυλακτική έως εχθρική στάση.
Περάσαμε, την περασμένη Τετάρτη, το κατοχικό οδόφραγμα στον Άγιο Δομέτιο και αυτήν τη φορά είδαμε μούτρα. Δεν υπήρχε το χαμόγελο της περασμένης εβδομάδας, όταν περάσαμε στην αγορά της κατεχόμενης Λευκωσίας παραμονή Χριστουγέννων.
Λίγες ώρες πριν από την έλευση του νέου χρόνου και το κατεχόμενο κομμάτι της Κύπρου έβγαζε οργή. Σχεδόν παρουσιάστηκαν ότι τους πνίγει το δίκιο τους σε μια παράξενη ερμηνεία των γεγονότων. Ο καλαθοσφαιρικός αγώνας της Καρσιγιάκα με τον ΑΠΟΕΛ και η συμφωνία με το Ισραήλ τούς έκανε να ανασκουμπωθούν.
Ο πολύς κόσμος ούτε που ήθελε καν να μιλήσει σε ελληνοκυπριακά μέσα ενημέρωσης.
Οι εκ Τουρκίας ένιωθαν ότι πήραν τη ρεβάνς τους όταν οι Τουρκοκύπριοι τούς έλεγαν ότι υπάρχει ανάπτυξη και ευημερία στα ελεύθερα εδάφη. «Να τους γκιαούρ (άπιστους), θα έρθει η ώρα που θα σας σφάξουν ξανά αν ο τουρκικός στρατός σάς αφήσει μόνους», τους έλεγαν.
Το… φτύσιμο
Στις εξτρεμιστικές φωνές και στην προπαγάνδα προσπαθήσαμε να διαβλέψουμε με τι ελπίδες για ειρήνη και συνεννόηση βλέπουν το 2011. Άλλωστε ο ξένος παράγοντας επενδύει πολύ στη Γενεύη και σε συναντήσεις που θα ακολουθήσουν.
Στην έρευνά μας, που ήταν εκτεταμένη, φάνηκε έντονη δυσφορία για τα τελευταία γεγονότα. Μιλήσαμε με απλό κόσμο από την κατεχόμενη Λευκωσία μέχρι τη Μόρφου. Είδαμε τη σφηκοφωλιά του Κιόνελι και σταματήσαμε στα καφενεία της Σκυλλούρας.
Παλιά, εκεί μας υποδέχονταν με νοσταλγία επανένωσης της χώρας.
Αυτήν τη φορά μάς το είπαν ξερά κοφτά. «Καλύτερα έτσι, γιατί οι νεαροί σας, η Εκκλησία, δεν έχουν το θεό τους». Ο Ιμπραήμ Ερσόι, δάσκαλος το επάγγελμα, λέγει ότι πριν από μια εβδομάδα, διερχόμενος από τη Μακαρίου, ένας νεαρός και μια νεαρή με μαύρα ρούχα και ελληνική σημαία στο πέτο είδαν τους τουρκοκυπριακούς αριθμούς του αυτοκινήτου και τους έφτυσαν κατάμουτρα στο κλειστό τζάμι.
Μας δείχνει και παραστατικά πόσο μεγάλη λίμνη έκανε το φτύσιμο. Συνεχίζει λέγοντας ότι η γνώμη του είναι ότι δεν γίνεται τίποτε και η κατάσταση θα παραμείνει ως έχει. «Πίστεψα», λέει, «ότι κάτι μπορούσαν να αποφέρουν οι συνομιλίες, αλλά η νεολαία σας δεν το θέλει».
Ελπίδες
Ο Σερτσιάτ Ζαπίτ δουλεύει στο ψευδοδημαρχείο Λευκωσίας. Δηλώνει ότι θέλει να αισθάνεται πιο αισιόδοξος. Κάνουμε αρκετές δουλειές μαζί με την κ. Μαύρου, λέει, και εκφράζει την πεποίθηση ότι οι κοινές δράσεις θα φέρουν κάποτε θετικά αποτελέσματα.
Το… ραχάτι των εποίκων
Σε κατάστημα στην κατεχόμενη Λευκωσία, κάποιοι πελάτες αντιλαμβάνονται την προσπάθειά μας να επικοινωνήσουμε μαζί τους και να δούμε πώς αντιδρούν στις προοπτικές του 2011. «Είμαστε καλά», λένε οι κοπέλες των ταμείων. Για να προσθέσουν: «Άλλωστε εμείς είμαστε από την Τουρκία.
Υπάρχουν κάποιοι που δουλεύουν στην ελληνοκυπριακή περιοχή και έρχονται με τις τσέπες γεμάτες ευρώ, είναι καλοί πελάτες. Τι κάνουν οι Ελληνοκύπριοι δεν μας νοιάζει, γιατί δεν θέλουμε να ζήσουμε μαζί τους. Όσο για τις συζητήσεις, αυτές είναι για τους μεγάλους, εμείς δεν τις παρακολουθούμε κι ούτε ανησυχούμε ότι θ' αλλάξουν τη ζωή μας».
Νοσταλγία για την Πόλη Χρυσοχούς
Σε άλλο κατάστημα, παρακολουθεί την προσπάθειά μας να επικοινωνήσουμε και να δούμε γνώμες, κάποιος ηλικιωμένος Τουρκοκύπριος, ο Σερτζιάζ Μάιπα, από την περιοχή της Πόλης Χρυσοχούς. Εύχεται να έρθει η ειρήνη, αλλά δεν το πολυπιστεύει. «Έχω περιουσία», λέει, «στη γενέτειρά μου, που αξίζει πολλά χρήματα, αλλά απ’ εδώ ζω με στερήσεις. Μακάρι να βοηθήσει ο Θεός να λυθεί το Κυπριακό και να μπορώ να χρησιμοποιήσω την περιουσία μου, αλλά το βλέπω πολύ δύσκολο».
Προπαγάνδα
Οι τουρκοκυπριακές εφημερίδες, όσο και οι τουρκικές που κυκλοφορούν καθημερινά στα κατεχόμενα, όπως και τα 14 τουρκικά τηλεοπτικά κανάλια που βλέπουν, «άλλαξαν τα φώτα» των Τουρκοκυπρίων τις τελευταίες ημέρες. Και τι δεν τους είπαν για τη «φυλή των Ελληνοκυπρίων που αναθρέφεται για να μισά τους Τούρκους και για να δημιουργεί προβλήματα στην ενταξιακή πορεία της μεγάλης Τουρκίας». Είναι αλήθεια ότι δεν θέλουν και πολλά για να φανατιστούν και να παπαγαλίζουν ό,τι τους λένε κατευθυνόμενα τα τουρκικά μέσα. Δεν βάζουν το νου τους να δουλέψει και να σκεφτούν ότι για όλα φταίει η κατοχή, που θρέφει σκληρές συμπεριφορές στα ελεύθερα εδάφη.
Υπάρχουν νεαροί που γεννήθηκαν από πρόσφυγες γονείς, οι οποίοι έχασαν συγγενείς στη βάρβαρη επίθεση της Τουρκίας, που παρακολουθούν τη χώρα αυτή να κατέχει παράνομα τη γη μας για 36 και μισό χρόνια. Αυτό το ξεχνούν οι πολλοί, είναι ως μη γενόμενο, ως να μην αποτελεί γενεσιουργό αιτία της αντίδρασης στα ελεύθερα εδάφη. Παραπονιούνται οι πολλοί ότι έγιναν ζημιές σε τουρκοκυπριακά αυτοκίνητα, που οι κάτοχοί τους πήγαν στις υπεραγορές και στα καταστήματα παιχνιδιών στα ελεύθερα εδάφη. Έγιναν δυο-τρία περιστατικά, αλλά οι τουρκοκυπριακές εφημερίδες το παρουσίασαν ως τσουνάμι που πήρε όλους.
Είδαμε σε χώρους, όπου παλαιότερα ακούγονταν και φωνές προσέγγισης, ότι οι ελπίδες για λύση έσβησαν. Δεν πιστεύουν πολλοί ότι το κλίμα μπορεί ν' αλλάξει και να βελτιωθούν οι προοπτικές συνύπαρξης και κοινής ζωής.
Δυσκολότερα
Ο οργανωμένος στο Ρεπουμπλικανικό Τουρκικό Κόμμα Μουσταφά Ταμτελέν λέει ότι τα πράγματα έγιναν δυσκολότερα τις τελευταίες ημέρες, αλλά οι προσπάθειες για λύση πρέπει να συνεχιστούν και να αποδώσουν. «Δεν υπάρχει άλλος δρόμος», λέγει, «παρά μόνο η οδός της ειρήνης και της συνεννόησης. Εμείς», προσθέτει, «εξηγούμε στους πολλούς ότι αυτά που έγιναν ήταν μεμονωμένα, αλλά ακόμη δεν πείσαμε».
Τα μαχαίρια της Τραπεζούντας κόβουν…
Οι Τούρκοι έποικοι, που εργάζονται σε σταθμό βεντζίνης στο Κιόνελι, είδαν τους ελληνοκυπριακούς αριθμούς στο αυτοκίνητο και έφεραν τα αθλητικά σύμβολα των ομάδων τους στην Τουρκία για να μας υποδεκτούν. Μας φώναξαν ότι η Τράμπζονσπορ, που είναι πρώτη στη βαθμολογία στην Τουρκία, «εύχεται να κληρωθεί με τον ΑΠΟΕΛ για να του δείξει».
«Τα μαχαίρια στην Τραπεζούντα είναι μεγάλα και κόβουν και από τις δύο όψεις της λεπίδας», μας λένε. Θέλουν, πιθανόν, να εξηγήσουν ότι οι οπαδοί που θα ακολουθήσουν κυπριακή ομάδα στην Τουρκία θα έχουν πρόβλημα. Τους πάτησαν στον κάλο, η επίθεση και οι χουλιγκανισμοί στον καλαθοσφαιρικό αγώνα. Άλλωστε δεν έχουν και τίποτε άλλο να τους ενώνει, παρά μόνο το μίσος για τους γείτονες Έλληνες και τους Ελληνοκυπρίους.
«Η ελπίδα πεθαίνει τελευταία»
Ο Ναζίμ Περατί λέγει ότι πάντα η ελπίδα πεθαίνει τελευταία και εύχεται οι ισχυροί της Γης να παρέμβουν, για να δώσουν μια ώθηση στις συνομιλίες ώστε να επιτύχουν.
Ο Σιχάτ Εσεμπόχα είναι από τα Άδανα της Τουρκίας και λέει ότι μπορεί να ζήσει με τους Ελληνοκυπρίους, φτάνει να του επιτρέψει το κράτος που θα δημιουργηθεί, να μείνει για πάντα στην Κύπρο και να εργάζεται ελεύθερα.
«Είμαι φτωχή και έχω ανάγκη δουλειάς»
Η Ικνούρ είναι έγκυος. Αν και μικρή στην ηλικία, λέγει ότι έχει κι άλλα στόματα να θρέψει. Ήρθε στην Κύπρο από τη Μερσίνα για μια καλύτερη ζωή. Δεν ξέρω τι λένε οι πολιτικοί, λέει, αυτό που ξέρω εγώ είναι ότι είμαι φτωχή και έχω ανάγκη δουλειάς για να επιβιώσω μαζί με τον άντρα και τα παιδιά μου.
«Τι ελπίδες να έχω... θα δούμε..», λέγει σ’ απάντηση της ερώτησής μας.
«Χάθηκαν οι Ελληνοκύπριοι πελάτες»
Στο δρόμο προς τη Μόρφου υπάρχουν πολλά μαγαζιά με «λαγουδάκια» της νύκτας.
Χάθηκαν οι Ελληνοκύπριοι πελάτες, μας παραπονιούνται οι μαγαζάτορες. Ρίξαμε τις τιμές, λένε, αλλά πάλι δεν έρχονται. «Δεν τους αρέσουν οι κοπέλες πια;», διερωτώνται. Όσο για τη λύση του Κυπριακού και τις ελπίδες τους, λένε ότι καλά είμαστε κι έτσι, για να μη μαλώνουμε και χαλούμε τις καρδιές μας. Όσο για τα κατεχόμενα, τα θεωρούν τώρα πια δικά τους.
«Ο καθένας στο σπίτι του»
Ο Γιουτζέλ Ραματάν λέγει ότι είναι κρίμα και άδικο να σφετερίζονται Κύπριοι περιουσία Κυπρίων. Μένει σε ελληνοκυπριακό σπίτι, λέγει, αλλά θέλει λύση το συντομότερο δυνατόν για να πάει ο καθένας σπίτι του.
Τα ίδια λέει ο Μεμέτ Ραΐφ, ο οποίος αναφέρει ότι τα βιώματά του αυτές τις μέρες είναι πολύ δυνατά. Θυμάται παιδί με τους δρόμους γεμάτους χαλάζι και πολλές βροχές να πηγαίνει στη γιορτή του Αϊ-Βασιλιού στο ομώνυμο χωριό του Αϊ-Βασίλη δίπλα από τη Σκυλλούρα. Μεγάλη η χάρη του, λέει, ήταν μεγάλη γιορτή και οι χριστιανοί γέμιζαν την εκκλησία. Κάπου εκεί κοντά είμαστε κι εμείς για να πούμε χρόνια πολλά και να αλληλοκεραστούμε. Καλές εποχές που χάθηκαν για πάντα στο ματωμένο χτες της Κύπρου.
«Καλύτερα δίπλα - δίπλα»
Ο Ιμπραήμ Χασκασί έστριψε με νόημα το μουστάκι του. Είπε ότι είναι περήφανος που είναι Τούρκος και θυμώνει γιατί κάποιοι νεαροί τα βάζουν με την Τουρκία. Και προσθέτει: «Δεν ξέρουν τη δύναμη της Τουρκίας… Καλύτερα να ζούμε ειρηνικά δίπλα-δίπλα. Ξέρει τι κάνει ο κ. Έρογλου, θα πετύχουμε σιγά σιγά τους στόχους μας», πρόσθεσε. Τα τσιγάρα είναι μια λίρα φτηνότερα στα κατεχόμενα, πρόσθεσε ένας περαστικός, για να σπάσει το κλίμα που άρχισε να γίνεται μουντό.
η σημερινή
