Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος
 |
| Στην πόλη δεσπόζει ο λόφος του Κιλκίς, με την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου |
Ανασκόπηση
Η κατοίκηση της περιοχής, όπου σήμερα υπάρχει η πόλη Κιλκίς, έγινε στα χρόνια του απώτατου παρελθόντος. Ουδείς γνωρίζει πότε πρωτοκατοικήθηκε, γνωρίζουμε όμως το γιατί. Ο βραχώδης λόφος ο οποίος δεσπόζει της περιοχής, αποτελεί ένα εξαιρετικό, φυσικό οχυρωματικό έργο της φύσης. Είναι κυκλοτερής, απότομος, ηχηρά υψηλός και κυρίως ελεγχόμενος από όλες τις πλευρές του. Επί πλέον από την κορυφή του ελέγχεται μια τεράστια περιοχή που αρχίζει από την ανατολική πεδιάδα του Αξιού μέχρι τις δυτικές παρυφές των Κρουσίων και από τα βόρεια υψώματα του Δυσώρου μέχρι τις προεκτάσεις του όρους Κισσού, που καταλήγουν στις όχθες του Γαλλικού ποταμού.
Η ισχυρή αυτή τοποθεσία πέρα από τα θετικά στοιχεία που συγκεντρώνει για την κατοίκηση της, έχει ωστόσο και το αρνητικό της κραυγαλέας παρουσίας της μέσα στην ήπια κυματοειδή πεδιάδα, όπου κυριαρχεί. Η ενδεχόμενη κατοίκηση του Λόφου Κιλκίς στη διάρκεια των αρχαϊκών χρόνων, εμπεριέχεται μέσα σε ένα ιστορικό μάκρος αλλεπάλληλων καταστροφών του.
Η κατοίκηση μιας τέτοιας τοποθεσίας απαιτεί δύο τουλάχιστον στοιχεία.
Την ύπαρξη πόσιμου ύδατος και την φυσική οχύρωση του οικισμού. Τα δεδομένα αυτά τα έχει.
Υπήρχανε πηγαία ύδατα, όπως μαρτυρούν οι ιστορικές μαρτυρίες, και σε αυτόν τον πέτρινο λόφο αλλά και γενικότερα στην εγγύτερη περιοχή. (σχετικά: Γιώργου Εχέδωρου: Μακεδονία, ιστορία του Κιλκίς, έκδοση 2007).Τα αρχαιολογικά ευρήματα που σχετίζονται με το λόφο του Κιλκίς αν και δεν είναι πολλά εντούτοις μαρτυρούν την κατοίκηση της περιοχής στη διάρκεια της αρχαιότητας. Εξάλλου επάνω στον ίδιο το λόφο έχουν βρεθεί αντικείμενα αρχαϊκής περιόδου. Ο χώρος, πάντως, δεν ενδείκνυται για ‘φύλαξη’ από τη φύση, αρχαίων αντικείμενων λόγω της βραχώδους και απότομης κατανομής του.
Η ύπαρξη πόλεων στην περιοχή του Κιλκίς και όχι επί του Λόφου, μας προβληματίζει αλλά συγχρόνως μας δίδει προεκτάσεις για να αντιληφθούμε την οικιστική παρουσία του στον εγγύτερο γεωγραφικό χώρο.
Η ύπαρξη στους νεότερους αιώνες λατρευτικών οικοδομημάτων σε αυτόν, είναι πιστεύουμε, η απάντηση στους προβληματισμούς μας. Η θεμελίωση εξάλλου του ναού του Αγίου Γεωργίου είναι δεδομένη σε παλαιότερα υπολείμματα ναού. Σε αυτό συνηγορούν και τα λιθοδομικά στοιχεία του αλλά και τα ιστορικά δεδομένα.
Εκτενή ανάλυση για τη λατρευτική παρουσία του Λόφου κατά τη διάρκεια των Μέσων Χρόνων αλλά και των υστεροβυζαντινών γίνεται στο αναγραφόμενο βιβλίο του γράφοντος.
Υπήρχανε πηγαία ύδατα, όπως μαρτυρούν οι ιστορικές μαρτυρίες, και σε αυτόν τον πέτρινο λόφο αλλά και γενικότερα στην εγγύτερη περιοχή. (σχετικά: Γιώργου Εχέδωρου: Μακεδονία, ιστορία του Κιλκίς, έκδοση 2007).Τα αρχαιολογικά ευρήματα που σχετίζονται με το λόφο του Κιλκίς αν και δεν είναι πολλά εντούτοις μαρτυρούν την κατοίκηση της περιοχής στη διάρκεια της αρχαιότητας. Εξάλλου επάνω στον ίδιο το λόφο έχουν βρεθεί αντικείμενα αρχαϊκής περιόδου. Ο χώρος, πάντως, δεν ενδείκνυται για ‘φύλαξη’ από τη φύση, αρχαίων αντικείμενων λόγω της βραχώδους και απότομης κατανομής του.
Η ύπαρξη πόλεων στην περιοχή του Κιλκίς και όχι επί του Λόφου, μας προβληματίζει αλλά συγχρόνως μας δίδει προεκτάσεις για να αντιληφθούμε την οικιστική παρουσία του στον εγγύτερο γεωγραφικό χώρο.
Η ύπαρξη στους νεότερους αιώνες λατρευτικών οικοδομημάτων σε αυτόν, είναι πιστεύουμε, η απάντηση στους προβληματισμούς μας. Η θεμελίωση εξάλλου του ναού του Αγίου Γεωργίου είναι δεδομένη σε παλαιότερα υπολείμματα ναού. Σε αυτό συνηγορούν και τα λιθοδομικά στοιχεία του αλλά και τα ιστορικά δεδομένα.
Εκτενή ανάλυση για τη λατρευτική παρουσία του Λόφου κατά τη διάρκεια των Μέσων Χρόνων αλλά και των υστεροβυζαντινών γίνεται στο αναγραφόμενο βιβλίο του γράφοντος.
 |
| Εφημερίδα 'Εμπρός' 21 Μαρτίου 1901 . Σαράντα δύο οικογένειες της πόλης Κιλκίς θέλουν να ξαναγυρίσουν στην παραδοσιακή Ορθοδοξία. |
Νεότερη περίοδος
Πέρα από την καταστροφή του Κιλκίς στην τρίτη δεκαετία του 19 ου αιώνα από τους Οθωμανούς έχουμε τη μαρτυρία του οδοιπόρου Σχινά, στα 1884, που μας πληροφορεί πως στο λόφο του Κιλκίς υπάρχει ‘μοναστήρι ελληνικό’. Ήταν το ορθόδοξο μετερίζι της πόλης Κιλκίς που τότε, όλος ο οικισμός, δεν αριθμούσε πάνω από οκτακόσιους κατοίκους. Η ύπαρξη του ορθόδοξου στοιχείου, των πατριαρχικών της εποχής, είναι ένα αναμφισβήτητο γεγονός. Οι πατριαρχικοί, δηλαδή οι ορθόδοξοι Έλληνες, κατείχαν τότε, την εκκλησία της Παναγίας της πόλης Κιλκίς και πιο πάνω, στο λόφο, το ναό του αγίου Γεωργίου.
Τότε με την ανοχή των Οθωμανών επεκτάθηκε η δραστηριότητα των ουνιτών. Αυτών δηλαδή που πίστευαν στην ένωση των εκκλησιών και πρέσβευαν ως πνευματικό ηγέτη τους τον Πάπα.
Οι ουνίτες που κάνουν την παρουσία τους στο Κιλκίς από τη δεκαετία του 1860, έχουν ως στόχο να διασπάσουν το χριστιανικό στοιχείο της περιοχής και να στρέψουν ένα μεγάλο μέρος του προς την καθολική εκκλησία, χωρίς να χαθεί το πατροπαράδοτο ορθόδοξο διαδικαστικό στοιχείο.
Αυτό συνέφερε την επικρατούσα οθωμανική εξουσιαστική μηχανή γιατί έσπαγε την χριστιανική ενότητα σε τμήματα και την καθιστούσε, έτσι, αδύναμη.
Περί το 1887 έχουμε την καταστροφή από του ουνίτες του μοναστηριού της Παναγίας στην περιοχή του Γερακαριού, την καταστροφή του ναού της Παναγίας στην πόλη Κιλκίς και βαθμηδόν την κατάληψη του ναού του αγίου Γεωργίου του λόφου.
Κατόπιν όταν ενδυναμώθηκε το βουλγαρικό στοιχείο στην περιοχή, εξέλιπε τελείως η ορθόδοξη κοινότητα και αυξήθηκε η ουνιτική. Γνωστή είναι στην πόλη Κιλκίς η παρουσία των καθολικών με τη μονή των καλογριών και καθολικό ορφανοτροφείο που δημιουργήθηκαν με τις ευλογίες των Οθωμανών.
Στις αρχές του 20ου αιώνα έχουμε την εξολόθρευση του ορθόδοξου στοιχείου με μεθόδους απειλών και φόνων.
Στην περίοδο αυτή συναντούμε δημοσιεύματα στον ελληνικό τύπο που ασχολείται με τα εκκλησιαστικά γεγονότα της πόλης Κιλκίς. Από όπου διαπιστώνουμε τη ρευστότητα που υπήρχε.
Χαρακτηριστικό είναι το δημοσίευμα της εφημερίδας ‘Εμπρός’ της 21 Μαρτίου 1900:
«Εις το περίφημο αυτό Κιλκίσιον 42 οικογένειαι υπέβαλον αιτήσεις προς τον Επίσκοπον Πολυανής κ. Παρθένιον, δι’ ων δηλούσι την απόφασίν των να επανέλθωσιν εις την Ορθοδοξίαν, προσκαλούσι δε την Α. Πανιερότητα εις την πόλιν των.»Πληροφορούμαστε μάλιστα πως ο Παρθένιος ήρθε στο Κιλκίς, όπου διέμεινε τέσσερις ημέρες για να διοργανώσει πάλι την ορθόδοξη κοινότητα.
Ό, τι όμως ήταν ορθόδοξο, αν δεν το είχαν καταλάβει οι Βούλγαροι σχισματικοί, το ξεθεμελίωσαν και το κατέλαβαν οι ουνίτες, όπως και το ναό του αγίου Γεωργίου του Λόφου Κιλκίς.
Στα 1915
Μετά την απελευθέρωση των εδαφών της Μακεδονίας από τον ελληνικό στρατό στα 1912-13, οι Βούλγαροι σχισματικοί εγκατέλειψαν τις περιοχές που βρίσκονταν υπό ελληνικής κυριαρχίας. Οι ουνίτες όμως επέμεναν στην παραμονή τους θεωρώντας μάλιστα κεκτημένα δικαιώματα όσα άρπαξαν τις περασμένες δεκαετίες στην περιοχή.
Θεωρούσαν μάλιστα και το ναό του Αγίου Γεωργίου του Λόφου Κιλκίς, ως ιδιοκτησία τους, ως περιουσιακό τους στοιχείο.
 |
| 'Εμπρός' 27 Ιουλίου 1915. Η πράξις των Κιλκισιωτών (για την κατάληψη του ναού του Αγίου Γεωργίου Κιλκίς.) |
Τότε με τα μεγάλα γεγονότα του 1915,
όπου συζητιόταν από τις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής, η παραχώρηση
γεωγραφικών εκτάσεων στη Βουλγαρία, οι νέοι κάτοικοι της πόλης Κιλκίς
που τότε ήταν οι Στρωμνιτσιώτες, οι Ακαλανιώτες και λίγοι Βιζυηνοί,
αντέδρασαν στις φημολογίες αυτές και κατέλαβαν το ναό του Αγίου
Γεωργίου του Λόφου, απαιτώντας την κυριαρχία του από τους Ουνίτες.
Τα επεισόδια τότε ήταν πολύ σοβαρά. Για να αποδείξουν την ψεύτικη βουλγαρική υπόσταση της πόλης, δεν δίστασαν να κατεβάσουν τα εικονίσματα του Αγίου Γεωργίου, έξυσαν την κυριλλική γραφή και αναφάνηκε από κάτω η πρωτότυπη ελληνική γραφή τους. Αποδείχθηκε έτσι η μεγάλη ιστορική απάτη.Μάλιστα, οι αθηναϊκές εφημερίδες της εποχής έγραψαν για τα επεισόδια αυτά του Κιλκίς. Σε σχόλιο της εφημερίδας ‘Εμπρός’, αμέσως μετά τα γεγονότα, τονίζεται η κατάληψη του ‘καθολικού ναού’ του Αγίου Γεωργίου από το ελληνικό στοιχείο και επισημαίνεται η οργή των κατοίκων στα σχέδια των Μεγάλων Δυνάμεων.
Τα επεισόδια τότε ήταν πολύ σοβαρά. Για να αποδείξουν την ψεύτικη βουλγαρική υπόσταση της πόλης, δεν δίστασαν να κατεβάσουν τα εικονίσματα του Αγίου Γεωργίου, έξυσαν την κυριλλική γραφή και αναφάνηκε από κάτω η πρωτότυπη ελληνική γραφή τους. Αποδείχθηκε έτσι η μεγάλη ιστορική απάτη.Μάλιστα, οι αθηναϊκές εφημερίδες της εποχής έγραψαν για τα επεισόδια αυτά του Κιλκίς. Σε σχόλιο της εφημερίδας ‘Εμπρός’, αμέσως μετά τα γεγονότα, τονίζεται η κατάληψη του ‘καθολικού ναού’ του Αγίου Γεωργίου από το ελληνικό στοιχείο και επισημαίνεται η οργή των κατοίκων στα σχέδια των Μεγάλων Δυνάμεων.
